تاملی بر نهاد معافیت از کیفر با توجه به اهداف مجازات ها و ملاحظات اخلاقی

یکی از نهادهای بنیادین درحقوق جزای اسلامی و از معاذیر قانونی معافیت از مجازات می باشد.این مقوله که مرزی را میان حقوق اسلام و حقوق سکولار ایجاد می نماید،از دیر زمان مورد توجه حقوق دانان، جرم شناسان و روانشناسان بوده است. حقوقدانان ازمنظرسیاست کیفرزدایی آن را یک مسئله حقوقی تلقی نموده و جرم شناسان با نگاهی علت شناسانه آثار و پیامدهای آن را در راستای اهداف روانشناسی جنایی و رویکرد تربیتی، عامل بازدارنده و آینده نگرانه مرتبط با اصول، مبانی و اهداف مجازات ها دانسته اند. از این رو، پژوهش حاظر، ضمن تحلیل نهاد معافیت از کیفر با توجه به اهداف مجازات ها و ملاحظات اخلاقی به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که آیا معافیت از کیفر با مبانی فقهی مغایرتی دارد یا خیر و از طرفی وضعیت‌معافیت مرتکب جرم از کیفر در حقوق ایران به چه صورتی است؟در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی مشخص خواهد شد که اولاً؛ مبانی فقهی مباینتی با صدور حکم‌به‌معافیت‌از کیفر در تعزیرات غیر شرعی ندارد. ثانیاً معافیت از مجازات در پاره ای از موارد به موجب قانون مرتکب جرم از تمام کیفر و گاهی از کیفر خاصی معاف و این اختیار به قاضی تفویض‌گردیده‌است. روشن‌است‌که د‌ر این‌رابطه، حقوق‌کیفری‌با بهره‌‌گیری‌از فقه‌و کمک‌سایر علوم از جمله جرم شناسی، روانشناسی و جامعه‌شناسی و البته ملاحظات اخلاقی‌در ابعاد علمی و حمایتی، همسویی معناداری‌را نشان می‌دهد. در این‌بین‌اخلاق‌و ارتباط‌آن با حقوق، اصلی‌ترین و شایع‌ترین موضوعی است که در فلسفه‌ی حقوق‌مورد بررسی‌قرار می‌گیرد و تاثیری که اخلاق بر حقوق کیفری دارد، هم در جرم‌انگاری‌و هم در تعیین مجازات همواره محل بحث و چالش بسیاری بوده است. با این حال توجه به اصول و ملاحظات اخلاقی یکی از مهمترین دلایلی‌است‌که‌در معافیت‌از مجازات‌مورد تاکید قرار می‌گیرد و از طریق‌احترام‌و اعتماد می‌توان اراده‌مجرمانه‌را تحت‌تاثیر قرار داده و از تکرارجرم پیشگیری نمود.