بررسی تغییرات تنوع و فراوانی پرندگان در اکوسیستم‌های آبی استان خراسان رضوی

تنوع گونه‌ای یکی از سطوح تنوع زیستی است که انواع حیوانات و گیاهان مختلف را در برمی‌گیرد. بررسی تنوع گونه‌ای و تغییرات آن در سالهای مختلف می‌تواند راهنمایی برای شناسایی عوامل این تغییرات و سپس قدم در جهت رفع کاستی‌های مسایل مربوط به مدیریت حیات وحش باشد. این تحقیق به شناسایی گونه‌های پرندگان اکوسیستم‌های آبی مناطق کشفرود، دریاچه (تالاب) بزنگان، سد دوستی، رودخانه تجن و همچنین بررسی تنوع و فراوانی گونه‌ای و نوسانات جمعیتی این مناطق پرداخته است. بخشی از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای است. در بخشی دیگر با استفاده از نرم‌افزارهای ecological methodology همچنین excel و spss داده‌های آماری دوره سرشماری تجزیه و تحلیل شد.در نتیجه شاخص های تنوع گونه‌ای (غنا، هتروژنتی، یکنواختی) و روند تغییرات آنها همچنین نوسانات جامعه پرندگان، تغییرات در حضور تیره‌ها و جمعیت گونه‌های مختلف در مناطق مطالعاتی محاسبه گردید. بعلاوه تنوع درون زیستگاهی، بین زیستگاهی و منطقه‌ای (?،b،?) مربوط به این اکوسیستم‌ها محاسبه و با یکدیگر مقایسه شدند. شاخص تشابه موریستا برای بررسی میزان شباهت جامعه پرندگان در مناطق مورد مطالعه نیز برآورد و تحلیل شد. در منطقه کشف رود، بیشترین فراوانی پرندگان برابر با 2667 عدد پرنده با 7 گونه درسال 1385 و بیشترین فراوانی در دریاچه بزنگان 2139 عدد پرنده مربوط به 10 گونه در سال 1389 بود. در منطقه سد دوستی و رودخانه تجن، بیشترین فراوانی تعداد 4332 عدد پرنده مربوط به 36 گونه درسال 1386 مشاهده شد. بیشترین غنای گونه‌ای (36) و بیشترین تنوع تیره‌های پرندگان (15)، در منطقه سد دوستی و رودخانه تجن مشاهده شد. کمترین غنای گونه‌ای (3) و کمترین تنوع تیره‌ها (2) مربوط به منطقه کشفرود می‌باشد. طبق شاخص‌های هتروژنیتی و یکنواختی، روند کلی تغییرات تنوع گونه‌ای در کشفرود، ابتدا روند افزایشی و سپس کاهشی داشت. در رابطه با سد دوستی و رودخانه تجن، روند کلی افزایش تنوع طی سالهای آماری مشاهده شد. شاخص‌های هتروژنیتی در دریاچه بزنگان نمایانگر روند کلی افزایشی، سپس کاهشی و مجدداً افزایشی بودند. شاخص‌های یکنواختی در دریاچه بزنگان، روند کلی کاهشی داشتند. طبق شاخص تشابه موریستا، بیشترین میزان تشابه بین کشفرود با سد دوستی و رودخانه تجن برابر با 86/0 در سال 1386 بود و کمترین میزان تشابه بین دریاچه بزنگان با رودخانه تجن و همچنین بین کشفرود با رودخانه تجن در سال 1388 و برابر با صفر بود.