بررسی دوشکلی جنسی و تغییرات جغرافیایی گونه اشکول (سنجاب جنگلی) (glis glis linnaeus, 1766) بر اساس مطالعه صفات مورفومتریک ظاهری در غرب مازندران و شرق گیلان (rodentia: gliridae)

مقدمه: شرایط زیست محیطی گذشته بر بوم شناسی، توزیع جغرافیایی گونه ها و ساختار ژنتیکی و تنوع آن ها نقش به سزایی دارد. دوشکلی جنسی در جانوران یک موضوع جذاب و علمی در بین محققین است. مواد و روش ها: به منظور بررسی این پدیده در گونه اشکول (glis glis) و نیز مطالعه جدایی جمعیتی در غرب مازندران و شرق گیلان، نمونه برداری از 5 ایستگاه مطالعاتی از تیر ماه 99 تا مرداد 1400 صورت پذیرفت. جمعاً 80 نمونه شامل چهل نمونه ماده و چهل نمونه نر جهت بررسی های مورفومتریک ظاهری به کار گرفته شد. به منظور بررسی آماری، از آزمون های پارامتریک t تست و ناپارامتریک مان ویتنی برای مقایسه صفات، هم چنین آزمون تحلیل مولفه های اصلی برای بررسی نقش صفات و تحلیل ممیزی برای بررسی تمایز بین دو جنس و دو جمعیت استفاده شد. نتایج: در بررسی های حاصل از آزمون های آماری، بین دو جنس نر و ماده در هیچ کدام از صفات تفاوت معنی دار دیده نشد. هم چنین بین دو جمعیت غرب مازندران و شرق گیلان، اختلاف معنی دار دیده نشد. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج به دست آمده می توان گفت که این گونه، یک گونه مونومورفیک است. بنابراین عدم وجود تفاوت اندازه می تواند مزیت یکسانی را برای هر دو جنس در تعاملات بین جنسی و درون جنسی فراهم آورد. برای بررسی واگرایی جمیعتی گونه glis glis در شمال ایران نیاز به مطالعه بیش تر با استفاده از صفات مورفولوژیک جمجمه ای، دندانی و ژنتیکی می باشد.

sexual size monomorphism and geographic variation in the fat dormouse glisglis based on the morphometric characters in western mazandaran andsouthern guilan province (rodentia: gliridae)

introduction: the past environmental conditions have a significant role on the ecology,geographical distribution of species and their genetic structure and diversity. sexualdimorphism in animals is an attractive and scientific topic among researchers.materials & methods: in order to investigate this phenomenon in glis glis species, as wellas to investigate population separation in west mazandaran and east guilan, sampling wasdone from 5 study stations from july 2019 to august 2020. a total of 80 samples including40 females and 40 males were used for external morphometric studies. for statisticalanalysis, parametric and non parametric tests (t test and mann–whitney) as well as principalcomponent analysis and discriminant functional analysis were used.results: no significant difference was found between males and females in any of the traits.also, no significant difference was seen between the two populations of west mazandaranand east gilan.conclusion: based on the obtained results, it can be said that this species is a monomorphicspecies. this feature can provide the same advantage to both sexes in intersexual andintrasexual interactions. to investigate the population divergence of glis glis species in thenorth of iran, more studies are needed using cranial, dental and genetic morphological traits.