بررسی خصوصیّات منحنی شیردهی و عوامل موثّر بر آن‌ها در گاوهای شیری (مطالعه موردی: گاوداری‌های صنعتی شهرستان مشهد)

مقدمه: شکل منحنی شیردهی هر گاو، منحصر به فرد است و تحت تاثیر عوامل مختلف ژنتیکی و غیرژنتیکی قرار دارد. از این رو، مطالعه‌ آن در هر گاو و گلّه، به‌طور جداگانه، برای اتّخاذ تصمیم‌های مدیریّتی مهم است .مواد و روش ها: به‌منظور بررسی سازه‌های موثّر بر منحنی شیردهی گاوهای هلشتاین، از تعداد 271509 رکورد شیر روز آزمون سه بار دوشش متعلّق به 30997 راس گاو شکم اوّل که طیّ سال‌های 1372 تا 1394 در 79 گلّه شهرستان مشهد زایش داشتند‌ استفاده‌ گردید. تابع گامای ناقص بر رکوردهای روزآزمون شیر توسّط رویّه‌ nlin نرم‌افزار sas برازش داده شد. اثر سازه‌های گلّه، سال، ماه و سن اوّلین زایش، درصد ژن هلشتاین، متوسّط میانگین رطوبت، درجه حرارت، حدّاقل و حدّاکثر دمای روزانه، بر پارامترها و صفات منحنی شیردهی توسّط رویّه‌ glm نرم‌افزار sas بررسی شد. همبستگی بین پارامترهای منحنی شیردهی با یکدیگر و با شاخص‌های اقلیمی توسّط رویّه‌ corr نرم‌افزار sas محاسبه شد.نتایج: در گلّه‌های مورد بررسی، دوره شیردهی با میانگین 16.76 کیلوگرم در روز آغاز شد و در روز 88 اُم با مقدار 34.44 کیلوگرم به اوج تولید رسید و تداوم شیردهی 7.43 بود. اثر گلّه، سال، ماه، سن اوّلین زایش و درصد ژن هلشتاین بر تمام پارامترها و صفات منحنی شیردهی معنی‌دار بود (0.01>p). روند تغییر سطح تولید شیر اوّلیّه، زمان رسیدن به اوج تولید و تداوم شیردهی، در سال‌های مختلف، افزایشی بود. از بین شاخص‌های اقلیمی، تنها متوسّط میانگین درجه‌ حرارت روزانه بر بعضی از پارامترهای منحنی شیردهی اثر معنی‌دار داشت (0.05>p).بحث و نتیجه‌گیری: از آن‌جا ‌که ارزیابی ژنتیکی گاو شیری، به‌سمت استفاده از مدل‌های روز آزمون پیش می‌رود، شناسایی سازه‌های موثّر بر شکل منحنی شیردهی جهت قرار دادن آن‌ها در مدل و افزایش دقّت برآورد پارامترهای ژنتیکی، امری ضروری است.

a study on the lactation curve characteristics and factors affecting them in dairy cows (case study: industrial dairy herds of mashhad city)

introduction: the shape of lactation curve is unique for each cow and is affected by various genetic and non-genetic factors. hence, its study in each cow and herd separately is important for making managerial decisions. materials & methods: in order to study the factors affecting lactation curve in holstein dairy cows, 271509 test day milk records (milking three times a day) of 30997 primiparous cows which calved in 79 herds in mashhad city, from years 1993 to 2015 were used. the incomplete gama function fitted to records, using nlin procedure of sas. effect of herd, year, month and age at first calving, percent of holstein gene, average mean of daily humidity, average mean of daily temperature, minimum and maximum temperature on lactation curve parameters were studied using glm procedure of sas. also, correlations of lactation curve parameters with each other and with climatic parameters were calculated using corr procedure of sas. results: in studied herds lactation period began with producing 16.76 kg milk daily and on day 88th reached the peak with 34.44 kg yield and persistency was 7.43. herd, year, month and age of calving and percent of holstein gene had significantly affected the lactation curve (p<0.01). the trend of changing the level of initial milk yield, days to peak milk yield and the lactation persistency, was increasing through the studied years. among the climatic parameters only average mean of daily temperature had significant effect on some lactation curve parameters. conclusion: as genetic evaluation of dairy cattle moves toward the use of test day models, therefore investigating the factors affecting the shape of lactation curve in order to include them in the model and increase the accuracy of genetic parameters estimation is necessary.