اثر تغییرات احتمالی اقلیم بر زیستگاه یوز آسیایی (مطالعه موردی: مجموعه حفاظتی توران)

مقدمه: تغییر اقلیم از اصلی ترین دلایل از بین رفتن تنوع زیستی و تخریب اکوسیستم های طبیعی درنظر گرفته می شود. گوشت خواران با توجه به گستره خانگی وسیع و تراکم پایین جمعیتی، به شدت تحت تاثیر تغییرات زیستگاهی قرار می گیرند د و اغلب مجبور به تغییر پراکنش خود به زیستگاه های نامطلوب می شوند. یکی از این گوشت خواران مهم، زیرگونه آسیایی یوزپلنگ است که از این زیرگونه نادر در ایران، احتمالا در حال حاضر (1401 شمسی) تنها کم تر از 40 قلاده باقی مانده است.مواد و روش ها: در این مطالعه به ارزیابی اثر تغییرات احتمالی اقلیم بر زیستگاه یوز آسیایی در مجموعه حفاظتی توران با استفاده از نقاط حضور یوز، عوامل محیط زیستی از جمله ارتفاع، طبقات شیب، تیپ و تراکم پوشش گیاهی، پراکندگی طعمه ها (جبیر، آهو، قوچ ومیش و کل وبز)، منابع آبی، جاده ها و غیره، پارامترهای اقلیمی و مدل سازی در محیط نرم افزار r پرداخته شد. برای بررسی اقلیم از مدل‌ giss-e2-1-h تحت 4 سناریوی 2.6-1ssp، 2.5-4ssp، 3.0-7ssp، 5.5-8ssp (خفیف تا شدید) استفاده شد و نقشه پراکنش و مطلوبیت زیستگاه یوز آسیایی تحت شرایط اقلیمی کنونی و آینده تهیه شد.نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد مساحت زیستگاه های مطلوب گونه در حال حاضر حدود 300 هزار هکتار است که این مساحت در سال 2050 تحت سناریو خوش بینانه 240 هزار هکتار و تحت سناریو بدبینانه 165 هزار هکتار خواهد شد. زیستگاه مطلوب یوز آسیایی در مجموعه حفاظتی توران در سال 2050 از مناطق مطلوب در حال حاضر فاصله گرفته و به حاشیه و خارج از منطقه منتقل خواهد شد.بحث و نتیجه‌گیری: از راهکارهای اولیه مدیریت اثر احتمالی تغییر اقلیم بر زیستگاه یوز آسیایی به منظور حفاظت موثرتر از گونه و جلوگیری از آسیب بیش تر به زیستگاه، می توان به افزایش اقدامات حفاظتی برای احیاء مراتع و جمعیت طعمه در مناطق مطلوب، طراحی مناطق حفاظت شده جدید و یا تغییر و گسترش مرز مناطق حفاظت شده فعلی، ایجاد مسیر و راهروهای جابجایی بین زیستگاه های فعلی و بالقوه یوز آسیایی اشاره کرد.

impacts of climate change on the asiatic cheetahs' (acinonyx jubatus venaticus)habitat (case study: touran protected complex)

introduction: climate change is known as one of the main reasons biodiversity loss andnatural ecosystems destruction. carnivores are strongly affected by habitat changes, due totheir large home range and low population density, and they are often forced to change theirdistribution to unsuitable habitats. one of the important carnivores is asiatic cheetah, whichthere are probably only less than 40 left in iran.materials and methods: the purpose of this research is to predict and evaluate climatechange on the asiatic cheetah habitat in touran protecting complex using presence points,environmental factors (such as elevation, slope, vegetation type, distribution of prey (indiangazelle, persian gazelle, wild goat, wild sheep), water sources (springs), roads, etc),climatic variables and species distribution models such as cta, rf, mars and sre in rsoftware. for forecasting, giss-e2-1-h climate model and 4 scenarios ssp1-2.6, ssp2-4.5,ssp3-7.0, ssp5-8.5 were used and the habitat suitability map of asiatic cheetah undercurrent and future climate conditions was prepared.results: the results showed that the area of suitable habitats is currently about 300000hectares, which in 2050 under the optimistic scenario will be 240000 hectares and under thepessimistic scenario will be 165000 hectares. in 2050, the suitable habitat of asiatic cheetahin touran protecting complex will be separated from the current suitable areas and will bemoved to the borders and outside the study area.conclusion: there are some strategies for managing the likely climate change impacts onasiatic cheetah’s habitat in order to conserve the species and its habitat more effectively,including, increasing conserving proceedings to recover grasslands and prey population insuitable habitats, designing new protected areas and extending the border of currentprotected areas and creating corridors between the current and potential habitats of cheetah.