بررسی عادات غذایی پاییزه و کیفیت علوفه غالب مصرفی قوچ و میش اوریال (ovis vignei arkal, blyth, 1841) در شمال شرق کشور (مطالعه موردی: پارک های ملی، تندوره، گلستان و سالوک)

مقدمه: قوچ و میش اوریال (ovis vignei arkal, blyth,1841) از مهم ترین گونه های حمایت شده در زیستگاه های استپی و مناطق تپه ماهوری در شمال شرق ایران از جمله پارک های ملی تندوره، گلستان و سالوک می باشد. باتوجه به ارزش حفاظتی) (ovis vignei arkal بررسی زیستگاه آن امری ضروری و مهم است، لذا تعیین عادات غذایی و کیفیت پروتئین علوفه مصرفی در 3 پارک ملی ذکرشده مورد بررسی قرارگرفت.مواد و روش‌ها: جهت تعیین رژیم غذایی گونه، از روش میدانی و مشاهده مستقیم گله های در حال چرا در صبح زود (ساعت6 الی 8) در زیستگاه های هر پارک ملی و به صورت جداگانه استفاده گردید. شناسایی تیپ های گیاهی غالب و ثبت نقاط حضور قوچ و میش در زیستگاه های 3 پارک ملی، با استفاده از بازدیدهای میدانی انجام و به وسیله نرم افزار arcview نقشه تیپ بندی پوشش گیاهی نقاط انتشار گونه در هر 3 منطقه تهیه شد. درجهت تعیین پروتئین گونه های گیاهی ذکرشده، در بازدیدهای میدانی از نقاط مختلف زیستگاه های شناسایی شده، به صورت تصادفی و با استفاده از پلات 1×1مترمربعی، 10 نمونه از هرگیاه برداشت و در اولین فرصت به آزمایشگاه منتقل شد و درصد نیتروژن توسط دستگاه کجلدال اندازه گیری شد و پروتئین خام آن ها محاسبه گردید. مقایسه پروتئین گونه های مختلف توسط آزمون آماری تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج: گونه های گیاهی غالب موردمصرف در تندوره، درمنه دشتی (artemisia kopetdaghensis krasch )، درمنه کوهی(artemisia aucheri boiss)، علف بره festuca ovina l.))، علف باغی (dactylis glomerata l.) و علف شور(salsola gossypium l.) در گلستان، درمنه دشتی (artemisia sieberi besser)، درمنه کوهیartemisia aucheri boiss) )، دولوک (gymnocarpos decandrus forssk)، یونجه medicago sativa l.)) و علف شور salsolai gossypium l.)) و در سالوک درمنه دشتی (artemisia sieberi besser)، درمنه کوهی (artemisia aucheri boiss)، علف بره festuca ovina l.))، علف گندمی (agropyron trichophorum richt) و علف شور(salsolai gossypium l.) تشخیص داده شد. بررسی های آماری نشان داد که میان میزان پروتئین گونه های گیاهی تفاوت وجود دارد اما در مقام مقایسه 3 منطقه با هم از حیث پروتئین گیاهی، تفاوتی دیده نشد.بحث و نتیجه‌گیری: گیاهان منتخب هر سه منطقه از نظر میزان پروتئین، از کیفیت نسبی خوبی برخوردار بودند. گونه artemisia sieberi در پارک ملی گلستان، گونه artemisia kopetdaghensis در تندوره و گونه artemisia aucheri در پارک ملی سالوک بیش ترین میزان پروتئین و هم چنین سهم گسترده ای از رژیم غذایی گونه قوچ و میش را به خود اختصاص داد. با توجه به نتایج به دست آمده، هر 3 پارک ملی شرایط نسبتاً خوبی در حمایت از علف خواران دارند.

autumn food habits investigation the quality of the dominant fodder consumed of wild sheep (ovis vignei arkal, blyth,1841) in the northeast of iran (case study: tandooreh, golestan and salook national parks)

introduction: wild sheep (ovis vignei. arkal, blyth,1841) is one of the most important protected species in the stepped habitats and hill country in the northeast of iran, including tandooreh, golestan and salook national parks. according to the conservation value of (ovis vignei. arkal) it is crucial to investigating its habitat, there for determining food habits and protein quality of consumed fodder was investigated in mentioned 3 national parks. materials & methods: in order to determine the diet of the species, the field method and direct observation of grazing herds in the early morning (6 to 8 am) in the habitats of each national park was used separately. identifying the dominant plant types and recording the presence of wild sheep in the habitats of 3 national parks was done by using field visits and a vegetation type map of the distribution points of the species was prepared by using arcview software. in order to determine the protein of the mentioned plant species, during field visits to different parts of the identified habitats, randomly by using a 1x1 meter square plot, 10 samples were taken from each plant and transferred to the laboratory as soon as possible, and the percentage of their protein were calculated by measuring the amount of nitrogen by using the kjeldahl method. comparison of protein of different species was done by one-way analysis of variance statistical test. results: they were recognized as dominant consumed plants in tandooreh: (artemisia kopetdaghensis krasch ), artemisia aucheri boiss ), festuca ovina l.), (dactylis glomerata l. ), (salsola gossypium l.), in golestan: (artemisia sieberi besser), ( artemisia aucheri boiss), (gymnocarpos decandrus forssk), medicago sativa l. ) and ( salsolai gossypium l. )and in salook: (artemisia sieberi besser), (artemisia aucheri boiss ), ( festuca ovina l. ), (agropyron trichophorum)and ( salsolai gossypium l. ). the measurements showed that (artemisia kopetdaghensis) in tandooreh, (artemisia sieberi besser) in golestan and (artemisia aucheri boiss) in salook had the highest amount of protein in the autumn season. discussion: the selected plants of all 3 regions had good relative quality in terms of protein content. in all 3 national parks, the artemisia species had the highest amount of protein and also a large share of the food habits of the wild sheep. according to the obtained results, all 3 national parks have relatively good conditions in supporting herbivores.