شناسایی تاثیر تغییرات کاربری اراضی از روستا به شهر بر تنوع پرندگان: مطالعه موردی شهر اصفهان

مقدمه: شهرنشینی به دلیل تخریب کیفیت زیستگاه و تکه تکه شدن آن به عنوان مهم ترین محرک انقراض گونه های مختلف گیاهی و جانوری در قرن حاضر به شمار می آید. از این رو، بررسی تغییرات موزائیک کاربری و پوشش اراضی می تواند اطلاعات مفیدی در مورد تغییر فرآیندهای اکولوژیکی به خصوص تغییر در تنوع پرندگان در سیماهای شهری فراهم کند. مواد و روش ها: عملیات مشاهده و ثبت پرندگان از فروردین تا اردیبهشت سال 1400 بین ساعات 8 تا 11 صبح با سه تکرار در 55 نقطه مستقر بر 11 ترانسکت (5 نقطه در هر ترانسکت) صورت گرفت. ترانسکت ها و نقاط با بررسی شیب تغییرات کاربری و پوشش اراضی در شیب روستا-شهر انتخاب شدند. سپس تعداد 10 متغیر مربوط به وسعت، متوسط فاصله و تراکم پوشش سبز، شبکه جاده و سکونتگاه در 4 بافر دایره ای با شعاع های 750، 1500، 2250 و 3000 در هر نقطه مشاهده پرنده کمی گردید و ارتباط آن با شاخص تنوع شانون پرندگان مشاهده شده با استفاده از مدل رگرسیون خطی چندگانه بررسی شد.نتایج: در مشاهدات، تعداد 2085 فرد پرنده متعلق به 46 گونه مشاهده گردید. گنجشک خانگی نیز با تعداد 1381 فرد به عنوان فراوان ترین گونه مشاهده و ثبت گردید. از بین پارامترهای مورد استفاده، درصد پوشش سبز در بافر 1500 متر، درصد پوشش جاده در بافر 750 متر، وسعت نزدیک ترین پوشش سبز، فاصله تا نزدیک ترین پوشش سبز و متوسط فاصله تا نزدیک ترین پوشش سبز در بافر 2250 متر به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده تنوع شانون در مدل رگرسیون تعیین شدند (0.64 =r^2 ). بحث و نتیجه گیری: یافته‌های این تحقیق نشان داد که وسعت کم لکه‌های سبز، فاصله ی زیاد آن ها نسبت به یکدیگر و تراکم بالای شبکه جاده‌ای، از مهم‌ترین عوامل کاهش حضور و تنوع پرندگان در محیطهای شهری است. اگرچه مناطق نزدیک به مرز فیزیکی شهری، تنوع پرندگان بالاتری را نشان داد، اما کاهش شدید آن ها به سمت هسته مرکزی شهر را می توان با جانمایی دقیق پارک های سبز شهری و کاهش اثر ترافیک در مناطق نزدیک به آن تعدیل کرد.

land use change effects from rural to urban on bird diversity: a case studyof isfahan

introduction: urbanization is considered the most important extinction driver of variousfauna and flora species in the present century due to the degradation of habitat quality andits fragmentation. therefore, investigation of changes in the land use land cover mosaic canprovide useful information about the alteration of ecological processes, especially changesin bird diversity in urban landscapes.materials & methods: bird survey was carried out from april to may 1400 between 8 and11 am with three repetitions at 55 points located on 11 transects (5 points per transect).transects and points were selected by examining land use and land cover changes on therural-urban gradient. then, 10 variables related to the area, mean distance and density ofgreen cover, road network and habitat were computed in 4 circular buffers with radii of 750,1500, 2250 and 3000 at each point of bird observation to assess their relationship with theshannon diversity index using the multiple linear regression model.results: 2085 birds belonging to 46 bird species were observed. the domestic sparrow wasfound as the most abundant bird species with 1381 individuals. among the independentparameters, percentage of green cover in buffer 1500 m, percentage of road cover in buffer750 m, area of the nearest green cover, distance to the nearest green cover and mean distanceto the nearest green cover in buffer 2250 m as variables were entered in the regressionmodel (r2 = 0.64) as predictors of diversity shannon.conclusion: the findings of this study showed that the area of small green spaces, theirlong distance from each other and the high density of the road network are the mostimportant factors in reducing the presence and diversity of bird species in the urbanenvironment. although areas close to the urban physical border showed higher birddiversity, their sharp decline toward the city center could be offset by accurate locating ofurban green parks and reduction of traffic effects in nearby areas.