شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های محیط زیستی پروژه‌های شهری

مقدمه: ریسک محیط زیستی شاخصی است که بیانگر تهدیدهای بالقوه محیط زیستی بوده و تلفیقی از احتمال وقوع یک پدیده نامطلوب و شدت اثرات بالقوه ای است که آن پدیده بر سلامت مردم و محیط زیست ممکن است داشته باشد. ارزیابی ریسک های محیط زیستی به عنوان یک ابزار مدیریتی، ارزش بالایی در سیاست گذاری ها و اجرای قوانین دارد. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی ریسک های محیط زیستی پروژه های شهری می اشد.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از منظر جهت‌گیری، کاربردی بوده و از حیث روش‌شناسی، کمی است. برای تحلیل داده‌های پژوهش، از دو روش دلفی فازی و کپراس استفاده شد. جامعه نظری پژوهش، مدیران و کارشناسان ارشد پروژه‌های شهری تهران بودند. روش نمونه‌گیری به صورت قضاوتی انجام شد و حجم نمونه 10 نفر می‌باشد. برای استخراج ریسک‌های محیط زیستی، از مرور پیشینه و برای غربال و اولویت‌بندی ریسک‌های پژوهش، دو پرسشنامه خبره‌سنجی دلفی فازی و اولویت‌سنجی کپراس مورد استفاده قرار گرفت. نتایج: در مرحله اول، ریسک های اصلی و فرعی محیط زیستی پروژه های شهری از طریق مرور تحلیلی پیشینه به دست آمد. طی این مرحله، 4 ریسک اصلی و 24 ریسک فرعی استخراج شد. در ادامه به علت کثرت ریسک‌ها، ریسک های فرعی پژوهش با استفاده از پرسشنامه خبره سنجی و تکنیک دلفی فازی غربال شدند. ریسک هایی که عدد دیفازی مربوط به آن‌ها کم تر از 0.6 بود، حذف شدند. در انتهای این مرحله، هشت ریسک به عنوان ریسک های نهایی انتخاب شدند. در آخر، این هشت ریسک از طریق روش کپراس اولویت بندی شدند. این ریسک‌ها با استفاده از سه شاخص احتمال وقوع، شدت اثر و تشخیص‌پذیری، مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از اجرای این گام مشخص شد که 5 ریسک شامل ریسک‌های ناشی از مواد جامد معلق، از بین رفتن پوشش گیاهی، از بین رفتن زمین‌های زراعی، آلودگی توسط مونو اکسید کربن و از بین رفتن منابع طبیعی، به ترتیب دارای بیش ترین اولویت بودند.بحث و نتیجه‌گیری: در این پژوهش علاوه بر ارزیابی ریسک‌ها، رویکرد پاسخ به ریسک هم وجود دارد. نهایتاً برای کاهش و مدیریت اثرات ریسک‌های مهم، پیشنهادهایی در حوزه فناوری، قانون گذاری و فرهنگ‌سازی مطرح شد.

identifying and ranking the environmental risks of urban projects

introduction: environmental risk is an indicator that expresses potential environmentalthreats and is a combination of the likelihood of an undesirable phenomenon occurrence andthe severity of potential effects that phenomenon may have on human health and theenvironment. assessing environmental risks as a management tool is of great value in policymaking and legislation. the purpose of this study is to identify and prioritize theenvironmental risks of urban projects.materials & methods: the present study is applied in terms of orientation and isquantitative in terms of methodology. to analyze the research data, two methods of fuzzydelphi and copras were used. the theoretical population of the research was the managersand senior experts of tehran urban projects. the sampling method was judgmental and thesample size is 10 people. for extracting environmental risks, from literature review and forscreening and prioritizing research risks, two questionnaires of expertise and prioritizationwere used.results: in the first stage, the main and secondary environmental risks of urban projectswere obtained through analytical literature review. during this stage, 4 main risks and 24sub-risks were extracted. then, due to the multiplicity of risks, the sub-risks of the researchwere screened using an expertise questionnaire and fuzzy delphi technique. risks with adefuzzyfied number less than 0.6 were eliminated. at the end of this stage, eight risks wereselected as the final risks. finally, these eight risks were prioritized through the coprasmethod. these risks were assessed using three indicators of probability of occurrence,severity of effect and detectability. after the implementation of this step, it was found thatthe 5 risks, including the risks of suspended solids, loss of vegetation, loss of agriculturallands, pollution by carbon monoxide and loss of natural resources, had the highest priority,respectively.conclusion: in this study, in addition to risk assessment, there is a risk response approach.finally, to reduce and manage the effects of significant risks, proposals were made in thefields of technology, legislation and culture.