اثر کشندگی اسانس کاسنی و گزنه روی لارو و حشره کامل شپشه دندانه‌دار برنج oryzaephilus surinamensis

آفات پس از برداشت یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده کمیت و کیفیت مواد غذایی در انبارها هستند. آفت کش های گیاهی، ترکیبات نوینی هستند که علاوه بر کنترل مطلوب آفات حشره‌ای، فاقد اثرات منفی روی محیط زیست و سلامت مواد غذایی هستند. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر اسانس دو گیاه دارویی کاسنی (‌cichorium intybus‌) و گزنه (utrica dioica) در مدت زمان تیمار مختلف (24، 48 و 72 ساعت) بر میزان تلفات لارو و حشرات بالغ شپشه دندانه‌دار برنج (oryzaephilus surinamensis l) انجام شد. آزمایشات زیست‌سنجی در مهرماه 1397 در آزمایشگاه حشره‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز بر ‌اساس طرح کاملا تصادفی در شرایط دمایی 1±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد انجام گرفت. آزمایش‌ها در 4 تکرار و با تعداد 25 عدد از هر کدام از مراحل زیستی در هر تکرار صورت پذیرفت. بر اساس مقادیر lc50 به دست آمده از تجزیه پروبیت درصد تلفات، کم ترین مقدار lc50 در مرحله حشره کامل و با کاربرد اسانس کاسنی به دست آمد، بیش ترین lc50 نیز مربوط به مرحله لارو و اسانس همین گیاه دارویی بود. بررسی منحنی دز- اثر حشره نشان داد که تحت تاثیر اسانس کاسنی میزان تلفات مرحله لاروی کم تر از مرحله حشره کامل بود، در حالی که تحت تاثیر اسانس گزنه مرحله حشره کامل حساسیت بیش تری را در مقایسه با مرحله لاروی نشان داد. با توجه به نتایج به ‌دست آمده از این بررسی، اسانس این گیاهان روی شپشه دندانه‌دار کنترل مطلوبی داشتند.

lethal effects of essential oil of cichorium intybus and utrica dioica on larvae and adult of oryzaephilus surinamensis.

the pests of stored products, are one of the factors effecting quantity and quality of foods during their storages. plant based insecticides are new compounds that can control insect pests without negative effect on environment and food safety. this study had done in order to investigate effect of essential oil of cichorium intybus and utrica dioica in different treatment duration (24, 48 and 72 hours) on mortality of larval and adult stages of oryzaephilus surinamensis. the experiments were done at entomology laboratory of islamic azad university of tabriz during 2018, based on a complete randomized design in 25±1 °c and 60±5% of humidity. investigation had done in 4 replications and 25 insects per unit. based on lc50 value from probit analysis of mortality percent least lc50 value to oryzaephilus surinamensis obtained in adult insects and by essential oil of c. intybus highest lc50 value also belong to larval stage with essential oil of this plant. results of line-effects showed that in c. intybus essential oil mortality of larval were more than adults. but essential oil of u. dioica caused different changes and adult insects showed more sensitivity to u. dioica essential oil than larvae of pest. the results detected that essential oil of c. intybus and u. dioica had a suitable control on o. surinamensis.