کاربرد گروه ‏های تغذیه ‏ای بزرگ بی‏ مهرگان کفزی در ارزیابی زیستی رودخانه زاب کوچک

هدف از ‏این مطالعه ارزیابی تاثیر فعالیت‏ های انسانی بر سلامت و تعیین کیفیت آب با استفاده از شاخص زیستی گروه ‏های تغذیه ‏ای بزرگ بی مهرگان کفزی در رودخانه زاب کوچک، آذربایجان غربی می ‏باشد. نمونه ‏برداری از جوامع بزرگ بی‌مهرگان کفزی در چهار‏ ‏ایستگاه با استفاده از نمونه ‏بردار سوربر به ابعاد 30/5×30/5 سانتی‏ متر با چشمه تور 360 میکرومتر به صورت ماهانه در سال 1397 انجام شد. تعداد 46475 عدد در واحد نمونه بردار جاندار کفزی جداسازی شدند که به 16 راسته، 35 خانواده و 49 جنس و گونه تعلق داشتند. بزرگ بی مهرگان کفزی شامل 5 گروه تغذیه ای (cf) collectorfilterer ،(cg) collectorgatherer ،(scr) scraper ،(shr) shredder ،(prd) predator  بودند. گروه ‏های cg و cf به ترتیب در تمامی ایستگاه‏ های مطالعاتی (به جز‏ ‏ایستگاه 3 که به ترتیب گروه ‏های cg و prd غالب بودند) از بیش ترین فراوانی نسبی برخوردار بودند. فراوانی گروه تغذیه ‏ای collector/gatherer در‏ ‏ایستگاه‏ هایی با آلودگی زیاد (به ویژه‏ ‏ایستگاه 1) افزایش معنی‏ داری نسبت به سایر‏ ‏ایستگاه‏ ها (به ویژه‏ ‏ایستگاه‏ های 2 و 4) داشته است. بر اساس نتایج به دست آمده از پراکنش بزرگ بی ‎مهرگان کفزی و رفتار غذایی آن ها، تاثیر فعالیت ‏های انسانی از جمله ورود فاضلاب‌های کشاورزی، شهری و روستایی روی رودخانه زاب کوچک کاملا مشهود بوده و‏ ‏ایستگاه‏ هایی که تحت تاثیر انواع پساب ‏ها قرار داشتند (ایستگاه های 1 و 4) نامطلوب ترین شرایط را از نظر آلودگی دارا بودند. بنابراین با بررسی گروه‌های تغذیه‌ای بزرگ بی‌مهرگان کفزی با کم ترین صرف هزینه می‌توان به ناهنجاری‌های احتمالی ناشی از فعالیت ‏های انسانی و تغییر در کیفیت آب بوم‌سازگان رودخانه زاب کوچک پی برد.

The use of macroinvertebrates functional feeding groups in biological assessment of little Zab River

The aim of this study was to evaluate the impact of human activities on health and determination of water quality using biological index of macroinvertebrates functional feeding groups. Sampling of macroinvertebrates was monthly performed using a surber sampler from 4 stations in 2017. During one year of sampling, 46475 samples of macroinvertebrates were collected belonging to 16 orders, 35 families and 49 genera. Macroinvertebrates included five functional feeding groups including CollectorFilterer (CF), CollectorGatherer(CG), Scraper (SCR), Shredder (SHR), Predator (PRD) and Parasite. CG and CF groups had the highest relative frequencies in all study stations, except station 3, where CG and PRD groups were dominant, respectively. In stations with high pollution (especially station 1), the frequency of CG feeding group has increased significantly compared to other stations (especially stations 2 and 4) (ANOVA; F=0.011, p<0.05). Based on the results obtained from the distribution of macroinvertebrates and their food behavior, the impact of human activities including the entry of agricultural, urban, and rural wastewaters to the little Zab river is quite evident and the stations affected by different types of effluents (Station 1 and 4) had the most unfavorable conditions. Therefore, by examining the macroinvertebrates functional feeding group with the least time and cost, it is possible to find possible anomalies caused by human activities and changes in water quality of little Zab river ecosystems.