مدل سازی مطلوبیت و اولویت بندی عوامل تخریب زیستگاه درنای معمولی (grus grus) در اکوسیستم های آبی استان مرکزی

تالاب میقان یکی از تالاب های ارزشمند در استان مرکزی و یکی از مهم ترین زیستگاه های زمستان گذرانی  درنای معمولی (grus grus) در ایران است. این تالاب کویری در دو دهه اخیر به دلیل خشکسالی های پیاپی و عدم مدیریت صحیح، با چالش های جدی زیست محیطی مواجه شده است. با بهره گیری از مدل بیشینه آنتروپی (maxent)، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه درنای معمولی در تالاب میقان و اکوسیستم های آبی استان مرکزی با استفاده از 38 نقطه حضور درنای معمولی و 9 متغیر زیست محیطی (اقلیم، پوشش گیاهی، شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، فاصله از جاده و راه های ارتباطی، فاصله از آبراهه ها و فاصله از آبادی ها) انجام شد. علاوه براین عوامل تخریب تالاب با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp ) اولویت بندی شد. سطح زیر منحنی (auc) حاصل از مدل 0/997 محاسبه گردید که صحت بالای مدل را نشان داد. سه منطقه به عنوان زیستگاه مطلوب درنا شناسایی شد که شامل تالاب میقان، سد کمال صالح در شازند و سد 15 خرداد در شهرستان دلیجان می باشد. نتایج نشان داد که وسعت 4360 هکتار ار اراضی تالاب  میقان که حدود 18 درصد از اراضی تالاب را تشکیل می دهد به عنوان زیستگاه مطلوب درنا شناسایی شد. پهنه های زیستگاهی مطلوب در حاشیه آبی خشکی تالاب میقان واقع شده و گستره های زیستگاهی نامطلوب اغلب در نواحی مرکزی تالاب و هم چنین در پهنه   های خشکی دور از آب قرار دارند. کاربری اراضی، تیپ پوشش گیاهی و فاصله از راه های ارتباطی بیش ترین سهم را در مدل به خود اختصاص دادند. احداث جاده، وجود سکونت گاه های انسانی و تغییر کاربری اراضی بیش ترین وزن را در بین عوامل تخریب کسب کردند که در به سازی زیستگاه و بهبود شرایط زیستگاهی این گونه باید در اولویت قرار گیرند.

Modeling of habitat suitability and prioritizing of destruction factors for the common crane (Grus grus) in aquatic ecosystems of Markazi Province

Meighan wetland is one of the valuable wetlands of Iran in Markazi Province which is known as an important wintering habitat for the common crane (Grus grus). This desert wetland has faced with several environmental challenges, in the last two decades, due to successive drought and the lack of proper management. In the current study, modeling of habitat suitability for the common crane was conducted in Meighan wetland and aquatic ecosystems of Markazi province, using 38 presence points of the crane and with nine environmental variables (climate, vegetation cover, slope, elevation, land use distance to road, rivers and villages) in maximum entropy model (Maxent). In addition, habitat destruction factors were prioritized using a hierarchical analysis process (AHP). The area under the curve (AUC) of the model was estimated 0.997, showing the high accuracy of the model. Three areas were selected as suitable habitats for the common crane including, Mighan wetland, Kamal Saleh Dam in Shazand and 15 Khordad Dam in Delijan city. An area of 4360 hectares equals to 18 percent of Meighan wetland was classified as suitable habitats for the common crane. Suitable habitats were located on the coastal margin of Meighan wetland. Central parts of the wetland and areas far from the wetland were classified as unsuitable habitats. Environmental variables including land use, vegetation type and distance to the roads accounted for the highest contributions to the model. Habitat destruction factors were prioritized using a hierarchical analysis process (AHP). The results of AHP indicated that three factors including road construction, human settlements and land use changes were the most damaging factors with the highest weights. These factors have priority for habitat restoration to improve the ecological habitat of this species.