بررسی عدم تقارن صفات مریستیک ناحیه سر مار آتشی (Dolichophis Schmidti) و مار سیاه‌سوجه (Dolichophis Jugularis) در شمال ایران

اختلالات تکوینی در خزندگان می ‏تواند منجر به عدم تقارن صفات ریخت ‏شناسی ازجمله عدم تقارن در تعداد فلس ‏ها و هم چنین اسکلت شده و آن ‏ها را از حالت طبیعی منحرف کند. بنابراین در این مطالعه، مار آتشی (dolichophis schmidti) و مار سیاه‌ سوجه (dolichophis jugularis) دو گونه از مارهای غیرسمی متعلق به خانواده colubridae، از نظر اختلالات ریختی و عدم تقارن صفات مریستیک در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، 13 صفت مریستیک ناحیه سر 33 نمونه مار آتشی (16نمونه نر، 6 نمونه ماده، 5 نمونه نابالغ، 6 نمونه با جنسیت نامشخص) و 28 نمونه مار سیاه‌سوجه (15 نر، 7 ماده، 5 نابالغ و 1 نمونه با جنسیت نامشخص) از استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، البرز، مازندران، گلستان، چهار‌محال و بختیاری، لرستان، خراسان رضوی و زنجان متعلق به موزه جانورشناسی دانشگاه گلستان (zmgu)، آزمایشگاه دانشگاه گنبد و کلکسیون شخصی در زیراستریومیکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نمونه‏ های مار آتشی از نظر فلس‏ های لب‏ بالا (3 نمونه)، لب پایین (5 نمونه)، زیر‏چشمی قدامی (1 نمونه)، عقب چشمی (1 نمونه)، گیجگاهی (7 نمونه)، جلوبینی (2 نمونه) و فلس‏ های گونه ‏ای (1 نمونه) نامتقارن بودند. هم چنین نمونه‌های مار سیاه‌سوجه از نظر فلس ‏های لب‏ بالا (3 نمونه)، لب پایین (7 نمونه)، زیر‏چشمی قدامی (1 نمونه)، گیجگاهی (5 نمونه)، گونه ‏ای (3 نمونه) در سمت راست و چپ عدم تقارن نشان دادند. این عدم تقارن صفات ریختی در مار آتشی و مار سیاه سوجه ممکن است ناشی از اختلالات جنینی، هموزیگوتی غالب و تغییرات ژنتیکی باشد.

Asymmetry study of meristic characters of head in Schmidt’s whip snake (Dolichophis schmidti) and large whip snake (Dolichophis jugularis) in north of Iran

Developmental disturbances in reptiles may lead to asymmetry of morphological characters such as asymmetry in scale numbers and skeletons and change from normal status. Therefore, it was studied morphological disturbances and asymmetry of meristic characters of two nonvenomous colubrid snakes, Schmidt’s whip snake (Dolichophis schmidti) and large whip snake (Dolichophis jugularis) in north of Iran. In this research, 13 meristic characters of head region of 33 specimens of Dolichophis schmidti (16 males, 6 females, 5 juveniles and 6 unidentified sexes) and 28 specimens of Dolichophis jugularis (15 males, 7 females, 5 juveniles and 1 unidentified sexes) were studied under binocular. Specimens collected from west Azarbaijan, east Azarbaijan, Alburz, Mazandaran, Golestan, Chaharmahal  va Bakhtiari, Lorestan, Khorasan Razavi and Zanjan provinces and belonging to zoology museum of Golestan university (ZMGU), Gonbad Kavoos  university and personal collections. Results revealed that specimens of Dolichophis schmidti were asymmertric in supralabials (3 specimens), infralabials (5 specimens), anterior subocular (1 specimen), postocular (1 specimen), temporal (7specimens), prenasal (2 specimens) and loreal (1 specimen). Also it was asymmetric left and right sides of supralabials (3 specimens), infralabials (7 specimens), anterior subocular (1 specimen), temporal (5 specimens) and loreals (3 specimens) in Dolichophis jugularis. These morphological asymmetric characters in Dolichophis schmidti and Dolichophis jugularis may be the result of embryonic disturbances, dominant homozygote and genetical changes.