امکان‌سنجی ردیابی روند تغییرات محتوی فلزات سنگین در محیط توسط زنبورعسل به عنوان گونه زیست‌شناساگر

از آن جا که زنبورعسل به علت ویژگی‌ های ذاتی و رفتار تغذیه ‌ای خود از قابلیت بالایی در جذب آلاینده های محیطی و به ‌ویژه فلزات سنگین برخوردار است، این مطالعه با هدف امکان سنجی معرفی زنبورعسل به عنوان گونه زیست ‌شناساگر در ردیابی عناصر آرسنیک، روی، سرب و نیکل در محیط در سال 1396 در کانون ‌های عمده زنبورداری و تولید عسل استان مرکزی انجام شد. بدین منظور، در مجموع، 180 نمونه خاک، گیاه (شامل ریشه و گل گون)، زنبور عسل و عسل از دوازده ایستگاه واقع در شهرستان‌ های اراک، خمین و شازند جمع آوری شد. پس از هضم اسیدی نمونه ها، محتوی عناصر در آن‌ ها با استفاده از طیف ‌سنج پلاسمای جفت شده القایی تعیین شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت عناصر (میلی گرم در کیلوگرم) آرسنیک، روی، سرب و نیکل در نمونه های زنبور عسل به ‌ترتیب برابر با 2/29، 99/90، 4/40 و 2/77 میلی گرم در کیلوگرم بوده است. این در حالی است که، میانگین غلظت عناصر مذکور در نمونه های عسل به ترتیب برابر با 0/55، 11/82، 0/36 و 1/88 میلی گرم در کیلوگرم تعیین شد. از آن جا که مقایسه بین محتوی عناصر آرسنیک، روی، سرب و نیکل نمونه ‌های گل گون با زنبور عسل  بیانگر وجود همبستگی مثبت و از طرفی مقایسه بین محتوی همین عناصر در نمونه‌ های گل گون با عسل نشان ‌دهنده وجود همبستگی منفی بود، می ‌توان نتیجه گرفت که زنبورعسل به‌ عنوان یک زیست‌‌ شناساگر بالقوه از قابلیت تشخیص روند تغییرات فلزات سنگین در محیطی که در آن زندگی می کنند، برخوردار است.

Feasibility study of use of honeybees as a bioindicator for detection of variation trends of heavy metals in the environment

Honeybees have great potential for monitoring environmental quality, due to their wideranging foraging behavior and also their inherent properties. Therefore, this study was conducted to use of honeybees as a potential bioindicator for detection of as, Zn, Pb and Ni variation trends in the environment in 2016. In so doing, a total of 180 soil, plant (including root and aerial part), honeybees and honey samples were collected from 12 stations in the main regions of beekeeping and production of honey in Markazi Province, Iran. After preparation and acid digestion of samples, the heavy metal contents were measured using inductively coupled plasmaoptical emission spectrometry (ICPOES). Based on the results among the analyzed bee samples, as was detected in amounts ranging from 0.03 to 11.95 mg kg1, Zn was ranged from 42.32 to 168.00 mg kg1, Pb was ranged from 0.10 to 19.92 mg kg1 and Ni was ranged from 0.97 to 5.74 mg kg1. Meanwhile, the mean contents of as, Ni, Pb and Zn (mg kg1) in honey samples were estimated to be 0.55, 11.82, 0.36 and 1.88, respectively. The results indicated that the positive correlations were found between contents of as, Zn, Pb and Ni in areal part of Astragalus gossypinus and bee samples, while, the correlations between contents of As, Zn, Pb and Ni in areal part of A. gossypinus and honey samples were negative. Therefore, it should be admitted that bees can detect more precise changes of elements in the environment and for this reason, this species as a potential bioindicator can be used to the detection of various trends of heavy metals in the environment in which they live in.