تغییرات اقلیمی و اثرات آن بر زیستگاه‌های مطلوب یوزپلنگ ‎آسیایی در مرکز ایران (مطالعه موردی: استان یزد)

زیرگونه به شدت درخطرانقراض یوزپلنگ ‎آسیایی با جمعیتی کم تر از 40 فرد، فقط در زیستگاه‌های بیابانی فلات مرکزی کشور ایران باقی مانده ‎‎است. زیستگاه ‎های این گونه، که شامل زیستگاه‎ های استان یزد و مناطق هم جوار است، از سال 1380 با بیش ترین کاهش جمعیت رو به‌ رو بوده ‎است. تغییرات اقلیمی و خشکسالی بر حیات ‎وحش و زیستگاه‌ های آن ها اثر مهمی دارد و در نابودی و انقراض آن ها بسیار اثرگذار است. از این رو در این پژوهش، طی یک دوره 14 ساله (1380 تا 1393)، به بررسی تغییرات اقلیمی زیستگاه‌ های یوز در محدوده ‎ای به مساحت 2/9 میلیون هکتار در استان یزد که مهم ترین مناطق انقراض محلی جمعیت یوز در ایران است، پرداخته شد. در این  تحقیق ابتدا با روش بیش ترین بی ‎نظمی، مدل سازی مطلوبیت زیستگاه یوزپلنگ انجام شد. سپس با استفاده از روش سری‌های زمانی سنجنده مودیس تغییرات بیشینه درجه حرارت سطح زمین بررسی و با کمک داده ایستگاه‎ های هواشناسی طی دوره مطالعه تغییرات مجموع بارش سالیانه بررسی گردید. ارزیابی تغییرات بیشینه درجه حرارت زمین در زیستگاه‎ های مطلوب یوزپلنگ نشان می‎دهد که 24 درصد از سطح این منطقه، با افزایش میانگین درجه حرارت طی این دوره مواجه شده است. هم چنین کاهش مجموع بارش سالیانه در قسمتی از مناطق جنوبی منطقه مطالعاتی مشهود است. اما بررسی‎ها برای شناسایی دلایل تغییرات زیستگاه یوزپلنگ آسیایی نشان ‎داد که فاکتورهای تغییرات اقلیمی، شامل تغییرات بیشینه دمای سطح زمین و تغییرات مجموع بارش سالیانه، طی دوره مطالعه معنی ‎دار نیست. از این رو به نظر می‌رسد بیش ترین دلیل تغییرات در زیستگاه ‎های جنوبی منطقه مطالعاتی از زیستگاه ‎های یوزپلنگ ‎آسیایی طی دوره این پژوهش، عوامل غیراقلیمی است و عوامل انسانی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر این تغییرات اثر داشته‎اند.

Climate change and its effects on Asiatic Cheetah suitable habitats in Center of Iran (Case study: Yazd Province)

Asiatic Cheetah, which is critically endangered subspecies has survived only in arid habitats of the central plateau of Iran to less than 40 populations. The species population in the center of Iran, which mainly includes Yazd Province, has had the highest population decline and has lost the population dynamics. Hence, 2.9 million hectares of Yazd province’s habitats in which the species has been extinct locally were investigated for climate change over a 14year period, from 2001 to 2014. In this study, firstly, we used the Maximum Entropy method to model the Asiatic Cheetah suitable habitat. Then, by using the Modis time series method, we identified the maximum land surface temperature and the weather stations data were used to finding the total annual precipitation changes. Assessment of the maximum temperature changes in the cheetah habitats showed that the average temperature increased by 24 percent of the study area during this period. Also, some parts of the southern part of the study area had an obvious reduction of the total annual precipitation. However, the study results showed that climate change factors, including changes in the maximum land surface temperature and total annual precipitation variations, during the study period, were not significant. Therefore, the most important reasons for the reduction of Asiatic cheetah population dynamics in the study area, during the study period are nonclimatic factors.