ارزیابی کیفیت آب رودخانه کرج (استان البرز) با استفاده از شاخص‌های زیستی درشت بی‌مهرگان کفزی

بررسی شرایط اکولوژیک و بیولوژیک اکوسیستم های آبی می‌تواند نشانگر فشار‌‌های احتمالی بر آن‌ها باشد. گروه‌های مختلف درشت بی‌مهرگان کفزی دارای آستانه تحمل متفاوت نسبت به فشارهای محیطی ازجمله آلاینده ها هستند که به عنوان شاخص‌های زیستی کیفیت آب در بسیاری از تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرند. پژوهش حاضر اجتماعات کفزیان و ساختار جمعیتی آن‌ها را در رودخانه‌ کرج مورد بررسی قرار داده است و با توجه به عواملی که سبب آشفتگی محیطی می‌شوند، به طبقه‌بندی وارزیابی کیفیت آب این رودخانه در ایستگاه‌های مورد بررسی پرداخته شده‌ است. نمونه‌برداری از درشت بی‌مهرگان کفزی با استفاده از نمونه‌بردار سوربر (35×35سانتی متر مربع و با اندازه روزنه 250 میکرون) از زمستان 1395 تا پایان پاییز 1396 در 4 ایستگاه مطالعاتی انجام شده‌است. نمونه های جداسازی شده متعلق به 5 رده، 10 راسته و 23 خانواده هستند. فراوان‌ترین گروه‌های درشت بی‌مهرگان کفزی در رودخانه‌ کرج راسته‌ ephemeroptera با درصد فراوانی 47/6 درصد، plecoptera  20/2 درصد و diptera 15/6 درصد بوده است. نتایج نشان می‌دهد که آب رودخانه براساس شاخص شانون دارای آلودگی و براساس شاخص هیلسنهوف در ایستگاه های بالادست سد امیرکبیر (سیرا و پل‌خواب) به ترتیب با مقادیر 4/8 و 4/6 دارای کیفیت خوب و در ایستگاه های پایین دست سد ( آدران و پورکان ) به ترتیب با مقادیر 5/7 و 5/6 دارای کیفیت متوسط می باشد. هم چنین براساس شاخص سیمپسون میزان غالبیت در ایستگاه سیرا و پل‌خواب بالاتر است و طبق شاخص یکنواختی هیل ایستگاه های آدران و پورکان دارای جمعیت‌های یکنواخت‌تری می‌باشند. نتایج این تحقیق مبین کارایی استفاده از شاخص‌های زیستی در تعیین کیفیت آب رودخانه کرج می‌باشد.

Water quality assessment based on biological monitoring of the Karaj River (Alborz province) using benthic macroinvertebrates

Investigating the ecological and biological conditions of the rivers can indicate potential pressures on them. Different orders of benthic macroinvertebrates have different tolerance for contamination, which are used as indicators of water quality in many cases. This study has examined the structure and assemblage of benthic macroinvertebrates in Karaj river. Considering the factors that cause environmental disturbance, the classification and assessment of water quality of Karaj River  at the stations were done. From winter until the end of autumn (2017), 4 sites through Karaj River were sampled for macrobenthos. Based on the results, totally the samples were identified, belonging to 5 class, 10 orders and 23 families. The most abundant groups in Karaj river were Ephemeroptera ,Plecoptera and Diptera. In general, the results show that the river water has a moderate pollution based on the Shannon index and has a suitable quality according to the Hilsenhof index in the upper stations (Sierra and Polekhab) and has less quality at the lower stations of the Dam (Aderan and Pourkan). Also, based on Simpson index, dominance is high at Sierra and Polehwab stations, and based on Hill index Aderan and Puorkan have more uniform populations. Finally, the results show that biological index can present the quality of water.