تغییرات جمعیت و تنوع زیستی موجودات خاکزی (هزارپایان) در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: شهرستان ایلام)

پژوهش حاضر، به مدت یک سال (13941395) در جنگل های شهرستان ایلام به منظور بررسی تغییرات تراکم جمعیت و تنوع زیستی موجودات خاکزی شامل صدپایان و هزارپایان (arthropoda: myriapoda) انجام گرفت. بدین منظور نمونه برداری از خاک سه منطقه گچان، مانشت و قلارنگ، در طی فصول مختلف سال صورت پذیرفت. نمونه های خاک پس از ثبت مشخصات محل، به آزمایشگاه منتقل شدند و با استفاده از قیف برلیز نسبت به جداسازی صدپایان و هزارپایان اقدام گردید. در این بررسی در مجموع، تعداد 730 نمونه از صدپایان و هزارپایان از منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ جمع آوری و شمارش گردید که نمونه های جمع آوری شده متعلق به سه خانواده dignathodontidae (گونه henia sp.)، scolopendridae (گونه scolopendra cingulata) و julidae (گونه های cylindroiulus sp. و amblyiulus sp.) بودند. حداکثر تراکم جمعیت صدپایان و هزارپایان در هر سه منطقه مورد نمونه برداری در فصل بهار دیده شد و تراکم جمعیت صدپایان و هزارپایان (تعداد در مترمربع) در کوه گچان (147 و 136) نسبت به کوه های مانشت (111 و 128) و قلارنگ (92 و 131) بالاتر بود. در اواخر پاییز، تراکم جمعیت به طور معنی داری در هر سه منطقه کاهش یافت. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، تاثیر فصول مختلف سال بر جمعیت صدپایان و هزارپایان در هر سه منطقه در سطح یک درصد معنی دار می باشد. با توجه به پوشش گیاهی متنوع در منطقه، مقدار شاخص های شانون– وینر و سیمپسون در هر سه منطقه نمونه برداری شده، بالا و در حد مطلوب بود. هم چنین نتایج مربوط به شاخص یکنواختی شانون نشان داد که مقدار این شاخص برای هزارپایان در هر سه منطقه نمونه برداری شده بیش تر از صدپایان می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق و نظر به این که هزارپایان اهمیت زیادی در زنجیره های غذایی خاک و حفظ تعادل طبیعی در جنگل ها را دارند توصیه می شود برنامه های حفاظت از تنوع زیستی اکوسیستم های جنگلی مورد توجه و نظر بیش تری قرار گیرند.

Population fluctuation and biodiversity of soil arthropods (myriapods) in Zagros forests (Case study: Ilam city)

The present study was carried out during a one year period in 20162017 in order to investigation of population fluctuation and biodiversity of soil mesofauna including myripods (Arthropoda: Myriapoda) of forests in Ilam region (Ilam Province, west of Iran). For this purpose, soil samplings were performed from three regions located at different altitudes of Gachan, Manesht and Ghalarang Mountains during different seasons of the year. Soil samples were transferred to the laboratory and myripods were extracted using the Berlese funnel. Totally, 730 specimens of centipedes and millipedes were collected and counted, all belonging to three families Dignathodontidae (Henia sp.), Scolopendridae (Scolopendra cingulata) and Julidae (Cylindroiulus sp. and Amblyiulus sp.). The maximum density of soil myripods in all three areas was observed in the spring; and their population density was higher in Gachan Mountain (147 centipedes / m2, 136 millipedes / m2) than in Manesht (111 centipedes / m2, 128 millipedes / m2) and Ghalarang (92 centipedes / m2, 131 millipedes / m2). In late autumn, population density decreased significantly in all three areas. Based on the results of analysis of variance, the effect of different seasons on population density of myripods in all three regions was significant at 1% level. Given the diverse vegetation in this area, the ShannonWeiner and Simpson indices were high and optimal in all three areas. The results of Shannon’s evenness index also showed that the value of this indicator for millipedes was higher than centipedes in all the three sampled areas. According to this study, myripods are potentially one of the main factors in food chain in Zagros forests and our results show the importance of biodiversity conservation and management of natural resources of this area.