اولین گزارش گونه ( nais variabilis piguet, 1906 (annelida: oligochaeta: naididae و الگوی پراکنش زمانی و مکانی آن در مصب رودخانه‌های چشمه‌کیله تنکابن و سردآبرود چالوس (حوضه جنوبی دریای خزر)

کرم کم تار nais variabilisدر زیستگاه‌های آب‌شیرین و لب‌شور بسیار متداول و دارای پراکنش جهانی می‌باشد. این گونه که قبلاً از فون آب‌شیرین ایران و سواحل جنوبی دریای خزرگزارش نشده بود، در هنگام بررسی لیمنولوژیکی رودخانه و مصب چشمه‌کیله و سردآبرود در امتداد سواحل ایرانی دریای خزر یافت گردید. نمونه برداری به مدت یک‌سال به صورت دو ماه یک بار، از آبان ماه 1393 تا شهریور ماه 1394 در سه ایستگاه در هر مصب (s1 در اکوسیستم رودخانه، s2 در اکوسیستم مصب و s3 در اکوسیستم دریا) با استفاده از نمونه بردارهای گرب مدل ون وین (با سطح مقطع 0/03 مترمربع) و سوربر (با سطح مقطع 0/1 مترمربع با چشمه‌های به ابعاد 0/2 میلی‌متر) در سه تکرار انجام شد. نتایج حاصل از پراکنش زمانی نشان می‌دهد که بیش ترین و کم ترین تراکم و توده‌زنده این گونه به‌ ترتیب در آبان ماه (79/8±118/8 تعداد در مترمربع و 0/034±0/075 گرم در مترمربع) و شهریور ماه (9/8±26/5 تعداد در مترمربع و 0/005±0/015 گرم در مترمربع) بود و دارای اختلاف معنی‌داری می‌باشند (p<0/05). پراکنش مکانی این گونه در بین ایستگاه‌های مورد بررسی اختلاف معنی‌داری را نشان داد (p<0/05) به طوری‌که ایستگاه‌های رودخانه‌ای تراکم و توده‌زنده (83/3±139/4 تعداد در مترمربع و 0/029±0/08 گرم در مترمربع) بیش تری نسبت به ایستگاه‌های مصبی (10/6±21 تعداد در مترمربع و 0/006±10/05 گرم در مترمربع) و ایستگاه‌های دریایی (0±0 تعداد در مترمربع و 0±0 گرم در مترمربع) داشته‌اند. تراکم و توده‌زنده این گونه در رودخانه و مصب چشمه‌کیله بیش تر از سردآبرود بود. همبستگی معنی‌داری(p<0/05) بین تراکم و توده ‌زنده n. variabilis با عوامل محیطی در آب (دما و شوری) و رسوب (دانه‌بندی و مواد آلی کل) مشاهده گردید.

First record of Nais variabilis Piguet, 1906 (Annelida: Oligochaeta: Naididae), and its spatial and temporal distribution along Cheshmeh kileh and Sardabroud estuaries in South Caspian Sea, Iran

Nais variabilis is cosmopolitan oligochaete worm and is common to fresh and brackish water habitats. This species has not been reported from Iran freshwater fauna and South Caspian Sea before and it was found while investigating limnology of Cheshmehkileh and Sardabroud rivers and estuaries alongside the Iranian coasts. Nais variabilis was collected bimonthly from November 2014 to September 2015 using a Van Veen grab (0.03 m2) and Surber (0.1 m2, 0.2 mmmesh size) with three replicates at 6 stations. Results of temporal distribution showed that the highest and lowest density and biomass of this species were in November (118.8 ±79.8 ind/m2 and 0.075 ± 0.034 gr/m2) and in September (26.5 ±9.8 ind/m2 and 0.015 ± 0.005 gr/m2) respectively which were significantly different (P<0.05). Among sampling stations, freshwater stations (S1) within the river showed higher density and biomass (139.4 ± 83.3 ind/m2 and 0.08 ± 0.029 gr/m2) than brackish stations (S2) (21 ±10.6 ind/m2 and 0.015 ± 0.006 gr/m2) and marine stations (S3) (0 ±0 ind/m2 and 0 ± 0 gr/m2) which were significantly different (P<0.05). Density and biomass of this species in Cheshmehkileh River and estuary was more than Sardabroud. A significant correlation (P<0.05) between the density and biomass of N. variabilis and environmental variables were found.