شناسایی و بررسی فراوانی و تنوع ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور در استان فارس

اهمیت ماکروبنتوزها نه‌تنها به دلیل حضور آن‌ها در زنجیره غذایی می‌باشد، بلکه وجود یا نبود برخی از گونه‌های کف زی نشان‌دهنده کیفیت آب ازنظر میزان آلودگی می‌باشد. در تحقیق حاضر ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور استان فارس طی یک دوره یک‌ ساله از آبان سال 1390 تا آذرسال 1391 در 6 ایستگاه در 4 فصل مورد بررسی قرار گرفت. جهت نمونه‌برداری از ماکروبنتوزها در ماه دوم هر فصل از نمونه‌بردار سوربر و اکمن استفاده شد. پس از شناسایی ماکروبنتوزها با استفاده از کلیدهای شناسایی، فراوانی آن‌ها در فصول مختلف مورد بررسی قرار گرفت. میزان اکسیژن، دما، ph در زمان نمونه برداری ماکروبنتوزها نیز اندازه گیری شد. در این تحقیق تعداد 6 گروه از ماکروبنتوزها شامل یک‌روزه‌ها (ephemeroptera)، دوبالان (diptera)، بال موداران (trichoptera)، شکم پایان (gasteropoda)، بهاره مانندها (plecoptera)، سنجاقک‌ها (odonata) در تمام ایستگاه‌ها شناسایی شدند. مقایسه میزان فراوانی گروه‌های مختلف نشان داد که بیش ترین تعداد گونه‌های شناسایی‌شده متعلق به راسته یک‌روزه‌ها (ephemeroptera) با 51 درصد بوده و بعد از آن به ترتیب راسته دوبالان (diptera) با 23 درصد، بال موداران (trichoptera) با 18/5%، شکم پایان (gasteropoda) با 2/5%، بهاره مانندها (plecoptera) با 2/5% و سنجاقک‌ها (odonata) با 2/3% قرار داشتند. میزان فراوانی ماکروبنتوزها در فصل بهار (8300 عدد در مترمربع) بیش تر از سایر فصول بود و کم ترین میزان در فصل پاییز (3650 عدد در مترمربع) مشاهده شد. اکسیژن محلول فقط در دو فصل بهار و زمستان اختلاف معنی‌دار داشت (p<0/05) و بالاترین مقدار (8/3 میلی‌گرم در لیتر) در زمستان ثبت شد. درجه حرارت بین چهارفصل بهار، تابستان، پائیز و زمستان اختلاف دار معنی‌دار نشان داد (p<0/05). بالاترین مقدار ph در فصل تابستان ثبت شد که با سایر فصول اختلاف معنی‌دار داشت (p<0/05). درخصوص شاخص‌های تنوع، بیش ترین و کم ترین میزان تنوع شانون در پاییز (1/999) و بهار (1/706)، بیش ترین و کم ترین میزان غالبیت سیمپسون به ترتیب در بهار (0/38) و پاییز (0/29) و بیش ترین میزان یکنواختی کامارگو در پاییز (0/538) و کم ترین میزان آن در بهار (0/423) اندازه‌گیری شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که یک‌روزه‌ها درمجموع 12 ماه بررسی بالاترین فراوانی را در مقایسه با سایر گونه‌ها داشتند.