مدل‌سازی عوامل موثر بر اقتصاد فضا در کلان‌شهرهای ایران: رویکرد پانل مارکوف سویچینگ

اقتصاد فضا عبارت است از نظریۀ عمومی مکان‌یابی کلیۀ فعالیت‌های اقتصاد که در آن توزیع جغرافیایی نهاده‌ها (واسطه‌ای و یا عوامل تولید) و توزیع جغرافیایی ستانده (بازارهای مصرف واسطه‌ای و نهایی)، در کنار تغییرات فضایی قیمت‌ها و هزینه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. در این مفهوم رویکرد تعادل عمومی با لحاظ هزینه‌های حمل‌ونقل و مسافت برای تحلیل اقتصاد پیشنهاد می‌ شود. با توجه به این امر که در این رویکرد عوامل متعددی در ایجاد تعادل تاثیرگذارند؛ هدف تحقیق حاضر مدل‌سازی عوامل موثر بر اقتصاد فضا در کلان‌شهرهای ایران (تهران، کرج، قم، اصفهان، مشهد، شیراز، تبریز و اهواز) با استفاده از رویکرد پانل مارکوف سویچینگ می‌باشد. بر اساس نتایج ارزش افزوده استانی؛ سرمایه‌گذاری عمومی؛ تحصیلات عالیه به نمایندگی اقتصاد دانش در استان و سهم جمعیت شهری که بیانگر میزان صنعتی شدن کلان شهرهای مورد بررسی بر سرمایه‌گذاری در حوزه فضا تاثیر مثبت و متغیرهای سهم سالمندی از کل جمعیت استان و تورم تاثیر منفی بر سرمایه‌گذاری بر این متغیر داشتند؛ همچنین بر اساس نتایج تحقیق عمده سرمایه‌گذاری در حوزه فضا در کلان شهرهای ایران به جز تهران و کرج در سال‌های اخیر که مصادف با سال‌های رونق در مدل برآوردی است؛ صورت پذیرفته است.

modeling the factors affecting the space economy in iranian metropolises: a panel markov switching approach

’space economy’ it is the general theory of locating all economic activities in which the geographical distribution of inputs (intermediate or production factors) and geographical distribution of output (intermediate and final consumption markets), along with spatial changes, prices and costs are considered. in this concept, the general equilibrium approach in terms of transportation costs and distance is suggested for economic analysis.. due to the fact that in this approach, several factors influence the creation of balance. the aim of the current research is to model the factors affecting the economy of space in iranian metropolises (tehran, karaj, qom, isfahan, mashhad, shiraz, tabriz and ahvaz) using the markov switching panel approach. based on the results of provincial added value; public investment; higher education as a representative of the knowledge economy in the province and the share of the urban population, which indicates the degree of industrialization of the examined cities had a positive effect on investment in space, and the variables of the share of old age in the total population of the province and inflation had a negative effect on investment in this variable; also, based on the results of the major research on investment in the field of space in the big cities of iran except tehran and karaj in recent years, which coincides with the boom years in the estimation model; it has been done.