رتبه بندی واج های گفتار فارسی از نظر کارآیی در بازشناسی گوینده

در این مقاله، کارآیی واج های گفتار فارسی از نظر بازشناسی گوینده مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته و با توجه به میزان کارآیی ها، رتبه بندی واج ها صورت گرفته‌اند. جهت برآورد کارآیی واج ها، از یک معیاری که به صورت نسب « فاصله بین گوینده ای» واج ها به « فاصله در گوینده‌ای» تعریف شده است و ما آن را « نسبت تاثیرپذیری گوینده » نامیده ایم، استفاده شده است. آزمایش ها و محاسبات لازم برای کلیه واج های گفتار فارسی (باستثنای واج /?/) با استفاده از دادگان گفتار فارسی « فارس دات» انجام شده و رتبه بندی ها براساس نتایج آزمایش ها و محاسبات هم در مورد دسته های کلی واجی و هم برای تک تک واج‌ها صورت گرفته اند. نتایج آزمایش ها و محاسبات نشان داده اند که در رتبه بندی دسته های کلی واجی، واکه ها و نیم واکه ها در رتبه ی اول، خیشومی ها، سایشی ها و روان ها در رتبه دوم و انسدادی ها و انفجاری ها در رتبه سوم از نظر کارآیی در بازشناسی گوینده قرار دارند. رتبه بندی تک تک واج‌ها نیز نشان می دهد که واج /?/ در رتبه اول و واج /t/ در رتبه ی آخر از نظر کارآیی در بازشناسی گوینده قرار می‌گیرند. نتایج این تحقیق در مقایسه با نتایج پژوهش های انجام شده در مورد برخی از زبان‌های دیگر نظیر انگلیسی، آلمانی و دوچ از نظر رتبه بندی دسته های کلی واجی سازگاری بالایی دارد اما از نظر جزییات رتبه بندی ها، تفاوت های قابل توجهی ملاحظه می شود.