تمایز گواه نمایی و وجهیت معرفتی بر اساس رفتار قید های زبان فارسی

در این پژوهش تلاش می شود تا ابهامات مفهومی دو مقوله‌ی گواه نمایی و وجهیت معرفتی مورد توجه قرار گیرد و به تبع آن نشان داده شود که قیدهای متناظر با این مقوله ها علیرغم شباهت هایشان زیر مقوله های قیدی متمایزی به شمار می-روند. در راستای نیل به این هدف داده های مختلف از منابع گفتاری و نوشتاری فارسی معاصر جمع آوری شده و این تحقیق در تحلیلشان عمدتاً از ملاحظات معنایی بهره می جوید. این مطالعه بر اساس رویکرد نقشی- رده شناختی صورت پذیرفته است. به عبارتی ادعای ون ولین(2005) در دستور نقش و ارجاع مبنی بر اصل ترتیب حاکم بر عناصر نقشی و تعامل عملگرهای متجلی کننده ی این دو مقوله با قیدهای متناظرشان و در پی آن قائل شدن به دو زیر مقوله‌ی قیدی مجزای گواه نمایی و وجهیت معرفتی در زبان فارسی تایید می‌شود. بر خلاف مطالعات پیشین که اعتقاد به رابطه‌ی همپوشانی و یا شمول میان این دو مقوله دارند و در نتیجه آن ها را مقوله های متمایزی نمی پندارند، تاکید مقاله حاضر این است که قیدهای وجهیت معرفتی و اظهارات معرفتی گوینده درباره عبارات گواه نما از ارزش گواه نمایی معینی برخوردار نمی باشد؛ بلکه تعبیر گوینده از منبع اطلاع را منعکس می سازد و می توان اینگونه ادعا کرد که درجات مختلف اطمینان پذیری یک منبع اطلاع را نباید در رابطه‌ی یک به یک با درجات معرفتی گوینده قرار داد؛ چراکه گفته های معرفتی و قیدهای مرتبط با آن ها به گونه ای یک نوع ارزیابی از محتمل بودن به حساب می آیند و این در حالی است که عبارات و قیدهای گواه نمایی حاکی از سنجش اطمینان پذیری منبع اطلاع اند و در مجموع می بایست قائل به وجود مرزی میان این دو مقوله و قیدهای متناظر با آن ها شد.