کیفیت واکه در زبان فارسی: مقوله ای پایدار یا تغییرپذیر؟: یک مطالعه موردی بر روی گویشوران مرد

در این تحقیق، پیش بینی های دو دیدگاه پراکندگی شنیداری درک گفتار و مرکزی شدگی در ارتباط با تغییر کیفیت واکه در زبان فارسی به محک آزمون گذاشته می شوند. دیدگاه مرکزی-شدگی قایل به همبستگی بین دیرش و کیفیت واکه است. بر اساس این دیدگاه، هر قدر دیرش یک واکه کوتاه تر شود، کیفیت آن کاهش یافته و واکه از نواحی کناری به نواحی مرکزی فضای واکه ای نزدیکتر می شود. در مقابل، دیدگاه پراکندگی شنیداری مدعی است که بین دیرش و کیفیت واکه همبستگی معنادار وجود ندارد و حتی در صورت کاهش دیرش واکه ها در بافت های زنجیره ای و نوایی مختلف، شدت تغییرات کیفی واکه ها کم و جهت گیری تغییرات به گونه ای نیست که موجب همپوشی قابل ملاحظه واکه ها با یکدیگر شود. تغییرات کیفیت واکه های فارسی در موضع فاقد تکیه، به عنوان یک جایگاه نوایی ضعیف، با بررسی الگوی تغییرات دیرش و فرکانس سازه های f1 و f2 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بر خلاف پیش بینی های دیدگاه مرکزی شدگی بین کاهش دیرش و کاهش کیفیت واکه در زبان فارسی همبستگی قوی وجود ندارد. با وجودی که دیرش واکه ها در موضع فاقد تکیه به طور معنادری کاهش می یابد ولی کیفیت واکه ها اغلب ثابت است و واکه ها، بر خلاف پیش بینی های این دیدگاه، به سمت نواحی مرکزی فضای واکه ای متمایل نمی شوند. در مقابل، نتایج به دست آمده با دیدگاه پراکندگی شنیداری مطابقت دارد. همانگونه که این دیدگاه پیش بینی می کند تغییرات کیفیت واکه ها در زبان فارسی محدود به جایگاه اولیه واکه ها در فضای واکه ای است. بر این اساس، زبان فارسی به لحاظ رده شناسی الگوی واجی تکیه واژگانی جز زبان هایی است که در آنها فرایند کاهش واکه ای وجود ندارد.