بررسی ساخت بند موصولی زبان فارسی بر مبنای نظریه نقش و ارجاع

این جستار در پی آن است که ساخت بند موصولی در زبان فارسی را بر اساس چارچوب نظریه نقش و ارجاع مورد بررسی قرار دهد. نظریه نقش و ارجاع نظریه ای ساختاری- نقشی است که توجه خود را به تعامل میان نحو، معنی‌شناسی و کاربردشناسی در نظام های دستوری زبان های بشری معطوف می کند. هدف از نگارش این مقاله، از یک سو، تبیین ویژگی های نحوی، معنایی و کاربردشناختی بندهای موصولیِ زبان فارسی در چارچوب نظریه نقش و ارجاع، و از سوی دیگر، محک زدن این نظریه در تحلیل این ساخت هاست. در این مقاله داده هایی که به عنوان جامعه آماری پژوهش قرار می گیرد، صرفاً از گونه نوشتاری انتخاب شده است. آن گاه با استفاده از چارچوب نظری معرفی‌شده داده‌ها را تحلیل کرد ه ایم. نتایج نشان می دهد که بند موصولی گروه اسمی پیچیده‌ای است که در ساختار لایه ای آن، بند پیرو یا توصیف گر به عنوان عنصر پیرامونی در نظر گرفته می شود. این عنصر پیرامونی در بندهای موصولی محدودشده ، افزوده هسته اسمی و در بندهای موصولی محدودنشده ، افزوده گروه اسمی هستند. از آنجایی که بندهای موصولی هسته اسمی را توصیف می کنند، بازنمایی معنایی شان مانند صفت ها انجام می گیرد. به لحاظ ساخت کانونی نیز بندهای موصولی می توانند به عنوان یک واحد اطلاعی در دامنه کانونی واقعی قرار بگیرند. همچنین بندهای موصولی می توانند هم عنصر از پیش انگاشته تلقی شوند و هم برای نشان دادن تاکید و تقابل به مخاطب عرضه شوند.