بازشناسی واژه های مشتق در ذهن گویشوران زبان فارسی از منظر روانشناسی زبان و کاربرد آن در واژه گزینی

یکی از پرسش‌های اساسی در حوزه دسترسی واژگانی و چگونگی بازشناسی واژه ها در واژگان ذهنی، این است که سخنگوی زبان هنگام مواجهه با واژه های پیچیده جدید، چگونه می‌تواند به معنای آن دسترسی پیدا کند و عوامل موثر بر سرعت این دسترسی کدامند؟ پژوهش حاضر به صورت تجربی برخی از عوامل موثر بر سرعت دسترسی به واژه های مشتق را در ذهن گویشوران زبان فارسی محک زده و با انجام یک آزمون تصمیم گیری واژگانی بر روی 60 نفر از گویشوران تحصیل کرده زبان فارسی زمان واکنش و درصد خطای تعدادی از واژه های مشتق (پیشوندی و پسوندی) و تعدادی واژه نما را با هم مقایسه کرده است و تاثیر سه عامل بسامد کل واژه، بسامد پایه واژه و شمار خانوادگی ریشه را?بر میزان سرعت و صحت دسترسی به واژه، در ذهن فارسی زبانان مورد سنجش قرار داده است. شناخت این گونه عوامل و رعایت اصول آن در امر واژه-گزینی می‌تواند میزان پذیرش واژه های جدید را در جامعه فارسی زبان افزایش دهد. نتایج نشان داد که عامل بسامد کل واژه به گونه ای معنادار زمان واکنش به واژه های مشتق را تسریع بخشیده و درصد خطا را نیز کاهش می دهد اما عوامل بسامد پایه و شمار خانوادگی ریشه معنادار نبودند. مقاله حاضر با استناد به نتایج به دست آمده راهکارهایی برای ارتقا سطح پذیرش روان‌شناختی واژه های گزینش شده فرهنگستان زبان پیشنهاد می کند.