نظام وجهیّت در زبان فارسی

در این مقاله بر آنیم تا الگویی برای مطالعه نظام‌مند وجهیّت در زبان فارسی پیش روی نهیم. با این هدف، وجهیّت را پدیده‌ای زبانی می‌انگاریم که می‌تواند در سطح جمله، در سطح سازه‌های کوچک‌تر از جمله یا در سطح گفتمان بیان شود. در چنین نظامی که وجهیّت جمله‌ای، وجهیّت زیرجمله‌ای و وجهیّت گفتمانی طبقات اصلی آن را تشکیل می‌دهند، هر یک از عناصر وجهی را می‌توان به لحاظ واج شناختی، ساختواژی، نحوی، معنایی و کاربردشناختی مورد مطالعه قرار داد. در این میان، پژوهش‌های پیشین نظام وجهیّت زبان فارسی را به لحاظ صرفی- نحوی در افعال وجهی، قیود وجهی و زمان گذشته خلاصه کرده‌اند و در میان ابعاد گوناگون وجهیّت، ویژگی‌های معنایی عناصر وجهی را کانون توجّه خود قرار داده‌اند. در صفحات حاضر، با به‌کارگیری الگوی پیشنهادی و معرّفی سه بعد معنایی نیروی وجه، پایه وجه و منبع ترتیب‌ و با توجّه به پژوهش‌های پیشین در مورد نظام وجهیّت زبان فارسی، اسامی وجهی و صفات وجهی را به این نظام معرّفی می‌کنیم و ویژگی‌های معنایی و ساختواژی صفات وجهی فارسی و همچنین برخی از محدودیت‌های حاکم بر متمّم‌های اسمی این صفات را به اختصار توضیح می‌دهیم.