ارتقای پیکر و ارتقای مالک در زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ صرف توزیعی

در زبان فارسی در چارچوب صرف توزیعی مطالعاتی در حوزۀ ساختواژه با تمرکز بر سطح رابط نحو صرف صورت گرفته است، اما جایگاه پیشینۀ پژوهشی در سطح رابط نحو معنا نسبتا خالی است. هدف این مقاله تبیین پدیدۀ ارتقای مالک و ارتقای پیکر در زبان فارسی است که مستلزم مرور تمایز میان نقش مالک در ساخت‌های دومفعولی و نقش پیکر در ساخت‌های دومتعدی بر مبنای رویکرد تعبیری وود و مرنتز (2017) در چارچوب صرف توزیعی است. مراد از اولی ساخت‌های تناوب مفعولی است که به‌لحاظ معنایی به انتقال مالکیت و مراد از دومی ساخت‌های تناوب مکانی است که به‌لحاظ معنایی به جابه‌جایی و تغیر مکان دلالت ‌می‌کنند. تمایز این دو ساخت در نوع متمم گروه فعلی است که در اولی یک گروه معرف مرکب (d*p) و در دومی یک گروه حرف اضافه‌ای مرکب (p*p) است. گروه معرف در جایگاه شاخص هستۀ i* در حوزۀ d*p نقش مالک و گروه معرف در جایگاه شاخص هستۀ i* در حوزۀ p*p نقش پیکر را دریافت می‌دارند. تبیین پدیدۀ ارتقای مالک بر دو پیش‌زمینه استوار است: (الف) بیان مالکیت در گزاره که با فعل «داشتن» بیان ‌می‌شود و (ب) معناشناسی افعال‌ تغییر حالت که مستلزم یک هستۀ فعلی کوچک به همراه حالت نتیجه در یک گروه معرف متمم است؛ در حالی‌که پدیدۀ ارتقای پیکر مستلزم پرداختن به (الف) ساخت‌های دومتعدی واجد افعال انعکاسی طبیعی و (ب) ساخت‌های آغازی متناظر است. مراد از اولی ساخت‌هایی است که در آن‌ها می‌توان هم یک ضمیرانعکاسی و هم یک گروه معرف ارجاعی را به‌عنوان مفعول مستقیم به‌کار برد و با این فرض همراه است که تنها در ساخت‌های واجد ضمایر انعکاسی (نه گروه معرف ارجاعی) رخداد ارتقای پیکر امکان‌پذیر است. در ساخت‌های آغازی متناظر، i* پایینی که نقش پیکر را معرفی می‌کند درون p*p اشباع شده است. درحالی‌که ترکیب معنایی جریان دارد i* بالایی نقش کنش‌گر را معرفی می‌کند که درون v*p اشباع نشده است. از این رو نقش پایینی با ارتقا به جایگاه بالایی هر دو نقش را اشباع می‌کند. این پدیده که از آن تحت عنوان ارتقای پیکر یاد می‌شود نشان ‌می‌‌دهد که تنها ساخت‌های واجد ضمایر انعکاسی (نه ساخت‌های واجد گروه معرف ارجاعی) می‌توانند در ساخت‌های آغازی از عهدۀ آزمون‌ کنش‌گری برآیند.

PossessorRaising and FigureRaising Constructions in Persian: a Distributed Morphology Analysis

In Persian, much research focuses on the syntaxmorphology interface in DM, but research on the syntaxsemantics interface is generally absent from DM literature. The aim of this study is to account for possessor raising and figure raising constructions in Persian which demands the review of the distinction between possessor and figure as thematic roles in double object and ditransitive constructions based on Wood and Marantz (2017). By the former, we mean the double object and todative expression of transfer of possession and by the latter, we mean ditransitive predicates that select for a locatume argument and a location argument. If i* combines with DP, it projects a D*P and takes a DP specifier. If i* combines with pP, it projects a p*P and takes a DP specifier. Semantically i* assigns to the DP specifier the thetarole of possessor and figure respectively. They involve one structure, varying in terms of what vP takes as a complement. The thematic interpretation is derived by interpretive rules defined on the syntactic structure and is constrained by “Full Interpretation”. Therefore, the syntactic properties are derived from structural environment and conceptual content of roots. We dealt with possessor raising and figure raising in this paper. Possessor raising generates two other kinds of thematic dependencies, including clausal possession and changeofstate vPs. Figure raising requires the considerations of natural reflexive vPs in ditransitive constructions and their corresponding inchoatives. The interpretation of an external argument depends on a thetarole introduced somewhere lower in the structure. Figure raising involves an external argument that bears a figure role introduced inside a lower pP; clausal possession involves an external or applied argument bearing a possessor role introduced inside a lower DP. This also requires the consideration of changeofstate semantics. The basic structure of a changeofstate vPs involves one v head which takes a DP complement. Possessor raising construction combines properties of both clausal possession and changeofstate semantics.