رتبه بندی و تعامل محدودیت‌های مولین در ساخت های دواسمیِ برگشت‌ناپذیرِ زبان فارسی

ساخت‌های دواسمی در پیشینه مربوط به این اصطلاح، این گونه تعریف می‌شود: «توالی دو کلمه که دارای طبقه دستوری یکسان هستند و عموماً با یک رابط واژگانی به هم مرتبط می‌شوند». منظور از «دواسمی» در این اصطلاح، مقوله دستوری «اسم» نیست، بلکه یک اصطلاح پوششی است که می تواند مقوله های دستوری اسم، صفت، فعل، قید و حرف را در بربگیرد. یک مسئله مهم در ساخت‌های دواسمی، ترتیب عناصر و سازه ها در این ساخت‌هاست. برای تعیین این ترتیب، مدلی موسوم به مدل محدودیت‌هاوجود دارد که توسط مولین (2014) مطرح شد. این مدل دارای اصول و محدودیت‌هایی است که ترتیب قرار گرفتن عناصر در ساخت‌های دواسمی را مشخص می کند. این محدودیت‌ها عبارت‌اند از: محدودیت‌های معنایی کاربردشناختی، محدودیت‌های واجی غیروزنی، محدودیت‌های واجی وزنی و محدودیت‌های بسامد و ترتیب الفبایی. محدودیت‌ها در این مدل برای تبیین ساخت‌های دواسمی با هم رقابت می کنند. این امکان وجود دارد که یک محدودیت خاص در مورد همه ساخت‌های دواسمی کاربرد نداشته باشد و فقط بر روی ساخت‌های دواسمی خاصی اعمال شود. دلیل جداسازی محدودیت‌ها از یکدیگر به علت تفاوت های موجود در آنهاست. در این مدل، محدودیت‌ها با هم تعامل می کنند و اغلب همبستگی معناداری با هم دارند. هدف تحقیق حاضر، بررسی ساخت‌های دواسمیِ برگشت‌ناپذیرِزبان فارسی در چارچوب این مدل، رتبه بندی محدودیت های مولین و نیز تعامل و رقابت آنها با یکدیگر برای تعیین ترتیب سازه ها در ساخت‌های دواسمی زبان فارسی است. برای انجام این پژوهش، داده های تحقیق که مشتمل بر 534 ساخت دواسمی فارسی است، بر اساس مدل محدودیت‌ها مورد تحلیل قرار گرفت، سپس محدودیت‌های مولین بر اساس ساخت‌های دواسمی زبان فارسی رتبه‌بندی شد و در نهایت تعامل و رقابت این محدودیت‌ها در زبان فارسی مشخص گردید. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که محدودیت واجی غیروزنی، بیشترین تعداد از ساخت‌های دواسمی زبان فارسی را تبیین می کند و در رتبه اول قرار دارد، اما محدودیت معنایی کاربردشناختی، کمترین تعداد از ساخت‌های دواسمی زبان فارسی را توجیه می کند و از این نظر در مرتبه آخر محدودیت‌ها قرار دارد.

The Ranking and Interaction of Mollin’s Constraints in Persian Irreversible Binomials

The term “binomials” in the literature refers to the sequence of two words pertaining to the same formclass, and ordinarily connected by some kind of lexical link. In this term, “nomi” (which means “name”) doesn’t refer to names only, but it is a cover term and can refer to names, adjectives, verbs, adverbs and conjunctions. One important point in binomials relates to the order of constituents. In this regard, there is a model called Constraints’ Model which was proposed by Mollin (2014). The Constraints’ Model has some constraints which determine the order of constituents in binomials. The constraints of this model are: semanticpragmatic constraints, nonmetricalphonological constraints, metricalphonological constraints, and frequency and alphabetic order constraints. The constraints in the model compete with each other to determine the order of constituents in the binomials. In this model, there is the possibility that one constraint can determine the order of constituents in some binomials, but it is possible that it can’t determine the order of constituents in all binomials. The reason for separating these four constituents from each other is that they have differences from each other. In this model, the constituents interact with each other and they have often significant correlations with each other. The paper aims to analyze Persian binomials based on Constraints’ Model and to determine their interactions with each other and finally to rank the constraints. To do the research, the data, including 534 Persian binomials, were analyzed based on Constraints’ Model.  Then the model’ constraints were ranked according to Persian binomials, finally the competition and interaction of the constraints were determined in the Persian language. The results showed that nonmetricalphonological constraints can explain the most of Persian binomials, so they rank first, but semanticpragmatic constraints can explain the least of Persian binomials, so they rank last.