واکاوی پیکره‌بنیاد فراگفتمان تبادلی در مقالات علمی پژوهشی فارسی: انگاره هایلند (2005)

مقوله «فراگفتمان» که از جمله مباحث فراگیر در حوزه تحلیل گفتمان است، دربردارندۀ مشخصه­های انسجامی و بینافردی است و به ایجاد ارتباط میان متن و بافت حاوی این اطلاعات با هدف برقراری ارتباط با مخاطب، ساماندهی متن و تفسیر آن توسط مخاطب کمک می­نماید. در گفتمان علمی، ساختار و انسجام متنی ایجاب می­کند، نویسندگان به طور مناسب از فراگفتمان و انواع آن شامل فراگفتمان تبادلی و برهم­کنشی و راهبردهای آنها بهره برند لذا وجود تفاوت معنی­دار در کاربرد فراگفتمان و انواع راهبردهای آن در نمونۀ بارز گفتمان علمی زبان فارسی که همانا مقالات پژوهشی حوزه­های علمی مختلف است، مورد توجه قرار می­گیرد. فراگفتمان تبادلی جهت سازماندهی اطلاعات گزاره­ای متن به کار می­رود و مشتمل بر پنج راهبرد گذار، نشانگر قالبی، نشانگر درون­متنی، گواه­نما و تاویل­نما است. پژوهش حاضر در صدد آن است تا با رویکردی پیکره­بنیاد3 و بر اساس انگارۀ هایلند (2005) به واکاوی فراگفتمان تبادلی4در مقالات علمی پژوهشی زبان فارسی بپردازد. بدین منظور، تعداد 120 مقاله علمی پژوهشی در سه حوزه علوم انسانی، علوم پایه و فنی مهندسی از پیکرۀ محک سمیم انتخاب و با تلفیق روش رایانه­ای (نرم­افزار واژه­نمای انت­کانک) و دستی به شناسایی و استخراج نشانگرهای فراگفتمان تبادلی و طبقه­بندی آنها پرداخته شد. تجزیه و تحلیل داده­ها حاکی از آن است که بر اساس آزمون آماری spss، تفاوت معنی­داری در کاربرد فراگفتمان تبادلی میان مقالات سه حوزۀ علمی مذکور وجود دارد، این امر دلالتی است بر این که  گرچه مقالات علمی به ژانر واحد (گفتمان علمی) تعلق دارند اما از ماهیت حوزۀ علمی وابسته نیز متاثر می­شوند. بازبینی تفکیکی انواع راهبردهای فراگفتمان تبادلی نشان می­دهد که از میان آنها، تنها نشانگرهای قالبی به طور یکسان میان سه حوزۀ علمی گوناگون توزیع شده­اند و وجود تفاوت معنی­دار در بسامد رخداد راهبردهای گذار، نشانگر درون­متنی، گواه­نما و تاویل­نما میان حوزه­های علمی مورد بررسی محرز می­گردد. .

The Corpus based Investigation of Interactive Metadiscoursein the Persian Research Articles: Hylandʼs Model (2005)

Metadiscourse as a key term in discourse analysis involves coherensive and interpersonal features which helps the connection between the text and the context with the aim of communicating with the audience, organizing the text and interpreting it by the audience. To achieve a coherent text in academic discourse, authors should use metadiscourse, its types including interactive and interactional metadiscourse and their strategies appropriately.  So, the nature and the distribution of metadiscourse is of significance regarding their related scientific fields. The present study seeks to explore “interactive metadiscourse” based on Hylandʼs model (2005) and corpusbased approach in the specified instance of Persian academic discourse which is referent researches. Interactive metadiscourse is used to organize the propositional informations of the text with five strategies including transitions, frame markers, endophoric markers, evidentials and code glosses. The aim of this study is determining and comparing the frequency of occurrences of different kinds of interactive metadiscourse markers in referent researches. Hence, we identified and extracted the interactive metadiscourse markers in 120 Persian referent researches of various scientific fields on humanities, basic science and engineering using Mahak Samim corpus and AntConc software program then we investigated them by manual method too and classified them in five groups of metadiscoursal strategies. Data analysis shows that there is a significant difference in the use of interactive metadiscourse markers in Persian referent researches of three scientific disciplines. This result indicates that although scientific articles belong to a unitary genre (academic discourse), they are also affected by the nature of the affiliated fields. Likewise, surveying interactive metadiscourse strategies shows that only “frame markers” are distributed equally among three scientific fields and the significant differences in the frequency of occurrences of transitions, endophoric markers, evidentials and code glosses among studied scientific fields are confirmed.