درک معنایی اسامی مرکب درون مرکز و برون مرکز فارسی در غیرفارسی زبانان: رویکردی شناختی - معنایی

درک معنایی اسامی مرکب از جمله موضوعاتی است که در چارچوب نظری زبان شناسی شناختی مطرح می شود. اسامی مرکب با توجه به رابطۀ معنایی پایه های کلمات مرکب به چهار گروه تقسیم  که با توجه به معیار وجود یا عدم وجود هستۀ معنایی، دو گروه اصلی اسامی مرکب درون مرکز و برون مرکز در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرند. فهرستی از این اسامی به‌صورت کتابخانه ای از متون مختلف گردآوری شد و برای آزمون این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. پس از بررسی آزمون های متعدد درک زبانی، آزمون جفت کردن تعریف کلمه مورد استفاده قرار گرفت و در قالب برنامکی در تلفن همراه هوشمند بر روی فارسی آموزان سطح میانۀ مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان (آزفا) دانشگاه فردوسی مشهد به مرحلۀ اجرا رسید. در مجموع، 888 دادۀ به دست آمده از آزمون (37 آزمودنی که 24 تعریف را با اسم مرکب مورد نظر جفت نمودند) توصیف و با آزمون های آماری استاندارد تحلیل شدند. سرانجام، یافته های آزمون های آماری تی و پیرسون نشان دادند که به دلیل وجود هستۀ معنایی در اسامی مرکب درون مرکز، میزان درک معنایی فارسی آموزان از اسامی مرکب درون مرکز بیشتر از اسامی مرکب برون مرکز است و همچنین درک آن ها از اسامی مرکب درون مرکز با سرعت بیشتری نسبت به اسامی مرکب برون مرکز انجام می شود. از طرفی، میان درک فارسی آموزان از اسامی مرکب درون مرکز و برون مرکز رابطۀ همبستگی وجود دارد؛ بنابراین، وجود نوعی رابطه در اسامی مرکب درون مرکز نسبت به اسامی مرکب برون مرکز سریع تر فهمیده می شود و در نتیجه، نظریۀ رقابت میان رابطه ها در اسامی مرکب (کارین) تایید می شود.