پدیده اشتراک لفظی و چند معنایی در زبان عربی

اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبان‌شناسان پیشین بدان پرداخته اند و تعریف هایی نیز از آن ارایه داده اند. زبان شناسان معاصر بر این باورند که در بررسی اشتراک لفظی، باید میان دو اصطلاح «چند معنایی» (polysemy) و «اشتراک لفظی» (homonymy) تفاوت گذاشت. در اشتراک لفظی، دو واژه از روی تصادف، ساختار صرفی واحدی پیدا می کنند و هر یک با حفظ معنای خود، هم آوا و هم نویس می‌شوند و میان آنها رابطه معنایی، وجود ندارد؛ مانند: «الخال» به معنای خال روی چهره، برادر مادر و تپه. همچنان که میان آنها ارتباط ریشه ای نیز وجود ندارد؛ مانند قانع به معنای راضی و سایل که در معنای نخست از «قنَِعَ یَقنَعُ قَنَعاًو قَنعاناً» و در معنای دوم از«قَنَعَ یَقنَعُ قنوعاً» است، ولی در پدیده چند معنایی، یک واحد زبانی پس از انتقال و تغییر معنایی در گذر زمان، از چند معنا برخوردار می شود مانند «سیاره» که در قدیم به معنای کاروان و امروزه به معنای ماشین به کار می رود. این مقاله در صدد است ضمن تحلیل و بررسی این دو پدیده، با آوردن نمونه هایی عینی از زبان عربی به تفاوت و تشخیص این دو پدیده و چگونگی پیدایش آنها در زبان بپردازد.