تاملی در «المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی» تالیف حسین بن حسن خوارزمی کبروی (قرن نهم)

در فهرست منابع و سیره پژوهی، متاسفانه نامی از کتاب «المستقصی» نگاشته نیمه دوم قرن ششم از ابوالکرم عبدالسلام محمد بن حسن بن علی الحجی الفردوسی الاَنْدَرَسفانی ، به چشم نمی‌خورد و با آنکه جدّ و جهد نویسندگان این مقاله در دستیابی به نسخه اصلی یا نسخه بدل‌های سده‌های ششم، هفتم و هشتم هجری تا کنون به غایت مطلوب نرسیده است ، نظر به قدمت این کتاب و جامع حدیث بودن مولف آن ، شناخت این اثر لازم به نظر می‌رسد . و از آن جا که تا کنون نسخه‌ای خطی از اصل آن به دست نیامده ، تصحیح «المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی » از حسین خوارزمی (متوفای قرن نهم) گامی موثر در شناخت بیشتر منابع سیره و شیوه سیره نویسی در قرن ششم هجری است. با تصحیح این نسخه ، به زوایای زندگی و آثار «اندرسفانی» پی می‌بریم. کسی که انس خالدوف با مطالعه نسخه بی‌نام مولف ، از نام کتاب «المستقصی» ، پی به مولف آن ، یعنی اندرسفانی می‌برد. شناخت اندرسفانی نیز که در فرهنگنامه های اعلام از او یادی نشده - اهمیت بسیار دارد. «المقصد الاقصی» علاوه بر شناسایی شخصیت والای مذکور ، ما را با شخصیت علمی و ارزش وجودی حسین خوازرمی بیشتر آشنا می‌کند و با توجه به حجم بسیار اشعار وی در این اثر ، گامی آغازین است برای تصحیح دیوان او که به اشتباه به حسین منصور حلاج منسوب است . این مقاله به بررسی ارزش نسخه « المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی» و لزوم نسخه‌شناسی آثار حسین خوارزمی می‌پردازد .