شیوه‌های بازنمایی کنشگران اجتماعی در رمان «سیّدات زحل» اثر لُطفیه الدُلیمی بر اساس رویکرد گفتمان انتقادی ون‌لیوون

تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی میان رشته ای است که از طریق تجزیه و تحلیل زبان و تمرکز بر ساختارهای فراتر از جمله، می کوشد روابط پنهان قدرت، سلطه، نابرابری اجتماعی و فرایندهای ایدئولوژیک را آشکار سازد. الگوی ون لیوون (2008) یکی از مهمترین رویکردها در زمینۀ تحلیل گفتمان انتقادی است که با تاکید بر نقش کنشگران اجتماعی، روابط زیرین گفتمان را نمایان می سازد. این رویکرد متشکل از دو مولفۀ اصلی حذف و اظهار است که هر کدام زیرشاخه های متعددی را دربرمی گیرد. رمان «سیدات زحل» از مشهورترین آثار لطفیه الدلیمی نویسندۀ معاصر عراقی است که در آن مسائل سیاسی و اجتماعی عراق در دهه‌های اخیر را مورد بحث قرار داده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مولفه‌های جامعه‌شناختی و معنایی الگوی ون‌لیوون به بررسی رمان مذکور پرداخته است تا نشان دهد نویسنده به وسیلۀ معرفی شخصیت های این رمان چگونه ایدئولوژی خود را مطرح کرده است. بر اساس نتایج این پژوهش، نحوۀ بازنمایی کنشگران اجتماعی در رمان سیدات زحل متاثر از دیدگاه‌های فکری و اجتماعی دلیمی است. در این رمان زنان به عنوان کنشگرانی فعال و پویا بازنمایی شده اند و در مقابل، کنشگران مرد به عنوان چهره هایی منفعل و با ارزش دهی منفی به تصویر کشیده شده اند که این امر حاصل تفکرات فمینیستی دلیمی است. همچنین رژیم بعث، نیروهای آمریکایی و گروه‌های تکفیری به دلیل جنایات گسترده علیه مردم عراق و به عنوان عاملان اصلی فضای پرآشوب عراق فعال نمایی شده اند.

depictions of social actors in lutfia al dulaimi’s novel women of saturn through theo van leeuwen’s critical discourse approach

critical discourse analysis is an interdisciplinary method that seeks to uncover concealed power dynamics, dominance, social inequalities, and ideological processes through language analysis, focusing on structures beyond individual sentences. within this field, van leeuwen’s (2008) framework is a fundamental approach that emphasizes the role of social actors in manifesting underlying discourses. this framework comprises two main components: exclusion and inclusion, each encompassing various subcategories. lutfia al dulaimi’s women of saturn is a renowned literary work by the contemporary iraqi writer, exploring political and social issues in iraq over recent decades. this descriptive-analytical study examines the novel using van leeuwen’s framework’s sociocognitive and semiotic aspects to illustrate how the author presents her ideology by introducing the novel’s characters. the findings of this study indicate that the representation of social actors in women of saturn is influenced by al dulaimi’s intellectual and social perspectives. in the novel, women are portrayed as active and dynamic agents, while male figures are depicted as passive and negatively valued, reflecting al dulaimi’s feminist ideologies. furthermore, the baath party, american forces, and takfiri groups are represented as active agents due to their extensive crimes against the iraqi people and their significant role within the tumultuous iraqi context.