تمظهرات الاستعاره المفهومیه فی القرآن الکریم (سوره الانسان نموذجاً)

تُعدّ الاستعاره المفهومیه اداه رئیسهً للتعبیر عن المفاهیم الانتزاعیه کما تبرز مرکزیهً مهمّهً فی آلیات الکلام المتدواله فی حیاتنا الیومیه بوعی او بغیر وعی؛ حیث تحتوی على مجموعه منوّعه من معطیات الصوره الّتی تکون نتیجه قدره الادراک من خلال التجسید و تصویر المفاهیم المجرده الانتزاعیه وتمکّن الانسان من فهم حقلا اعتمداً علی حقل آخر. ویزخر القرآن الکریم باستعارات مفهومیه جمیله تاتی لغرض اساسی یکمن فی تفهیمنا شیئا لا نعرفه ویجب تخییله فی حدود ما عندنا من الطاقه الذهنیه. فهذا ما یجعل الاستعارات القرآنیه متجدده رغم توقف الوحی. یهدف هذا المقال الى دراسه الاستعاره المفهومیه بانواعها الثلاثه الاتجاهیه والانطولوجیه والبنیویه فی سوره الانسان للقرآن الکریم معتمداً على المنهج الوصفی- التحلیلی لنکشف جمالیات هذه السوره من جهه و نفتح آفاق جدیده امام المتلقی و القاریء لفهم القرآن الکریم و ادراکه ادراکاً تاماً من جهه اخری. تدلّ نتائج البحث على انّ مفهوم الحیاه تصوّر فی بنیه السفر والزمن تجلّى فی هیکل المکان کما انّ المعرفه اصبحت مجالاً للرویه البصریه فی الاستعاره البنیویه. وفی الاستعاره الانطولوجیه اخذت کیانات غیر بشریه بما فیها یوم القیامه والزمن سمات انسانیه وکذلک تصوّرت للذات الالهیه وجهاً على سبیل الاستعاره واصبح مفهوم الرحمه الانتزاعیه ظرفاً یملک حجماً محدداً واضافه الى هذا ظهر مفهوم اللامبالاه فی اتجاه وراء، والمکانه السامیه والفخر فی اتجاه فوق، والاهمیه القصوى فی اتجاه مرکز والانقیاد والتسخیر باستخدام اتجاه تحت.

manifestations of conceptual metaphor in the holy quran (case study of surah insan)

conceptual metaphor is a fundamental factor for expressing abstract concepts, as it consciously or unconsciously reveals its place in the common language mechanism of our daily lives. since it includes various types of image data resulting from the power of recognition through objectification and provides an understanding of one field based on another for humans. the holy qur’an is full of beautiful conceptual metaphors, the main purpose of which is to explain something unknown and imagine something beyond the power of our minds, and this is the reason for the innovation of quranic metaphors despite the cessation of revelation. this article, using the descriptive-analytical method, aims to investigate the three types of conceptual metaphors in surah insan from the holy quran: directional, ontological, and structural. the research results indicate that the concept of life is shown in the structure of travel and the concept of time is shown in the form of place, but knowledge is the basis for a visual approach in structural metaphor. in the ontological metaphor, non-human structures such as the day of resurrection and time acquire human characteristics. as for metaphor, a visual attribute is considered the divine essence, and the abstract concept of mercy is a vessel containing a specific volume. in addition, the concept of indifference is expressed by the spatial direction behind; the upper direction expresses high status and honor; maximum importance is expressed by the central direction; and obedience and subduing are expressed by the lower spatial direction