مردم سالاری روایت در مجموعه داستانی «المکافاه» اثر «ابن‌الدایه»

با توجه به پیچیدگی و جدید بودن مقوله مردم سالاری، طبیعی است که شمار زیادی از آثار کلاسیک ادبیات عربی که پایبند سنت ها و اصول مشخص و قواعدی دگماتیسم اند، از آن محروم باشد؛ اما در پاره ای از آثار، نویسنده با تبدیل روایت به بستری برای بازتاب صداها، فرهنگ ها و اندیشه های مختلف، در تلاش است مسائل مردم عادی و طبقات مختلف جامعه را با رویکردی مردمی بیان کند. این فرایند، زمینه را برای رهایی داستان از بند جزمیت و یکجانبه نگری فراهم کرده و به ادغام افکار و فرهنگ ها و القاء خوانش های بیشتر انجامیده است. ابن الدایه در کتاب داستانی المکافاه، با تبعیت از واقع گرایی، اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر طولونیان در مصر را بازتاب داده است و به عنوان نویسنده ای با اندیشه مردمی سعی در به هنجارسازی فرهنگ و آشتی دادن میان عقاید و افکار و سلایق می نماید. موضوعی که فعالیت ابن الدایه در دربار و مرکز سیاسی قاهره عصر آل طولون که با اصلاحات گسترده ای همراه بوده، در اتخاذ این رویکرد، بی تاثیر نبود. با توجه به ضرورت کاوش این قضیه در آثار کلاسیک عربی، این مقاله درصدد بررسی روایت مردمی و ویژگی های اصلی آن، در کتاب مکافات ابن الدایه است. نتیجه نشان می دهد که مجموعه داستانی مذکور، از ویژگی هایی چون تعدد صدا و لحن، شمولیت و همه جانبه گری، کثرت گرایی و آشتی دادن فرهنگ ها و افکار و ادغام آنها، بازتاب فرهنگ عامه و کاربرد زبان شفاهی برخوردار است و اثری است با رویکرد مردمی که با تکیه بر مفهوم آزاداندیشی و پرهیز از جزمیت روایت شده است

narration democracy in ibn ud’daye’s “al-mokafat” story collection

considering the complexity and newness of democracy as a category it is natural that many works of arabic classic literature that adhere to dogmatic traditions, significant principles, and rules lack it. but in some of the works the writer by conversing the narration into a context for reflecting different voices, cultures, and ideas tries to express problems of ordinary people and society’s different classes with a democratic approach. this process provides the way for releasing the story from dogmatism and one-sided view and has resulted in the fusion of ideas, cultures, and induction of more readings. in the story book al-mokafat, ibn ud’daye by following realism has reflected socio-political conditions of tulunian period in egypt. and as a writer with democratic thought, aims for normalization of culture and reconciliation of beliefs, ideas, and tastes. ibn ud’daye’s activity in cairo’s court and political center of al-tulun period which accompanied with vast reforms was an influential subject in adopting such an approach. considering the necessity of exploring this issue in arabic classic works this article is about to study the democratic narration and its main features in ibn ud’daye’s al-mokafat. the results indicate that mentioned story collection includes characteristics such as diversity of voices and tones, inclusion and comprehensiveness, pluralism and reconciliation of cultures, ideas, and fusing them, reflecting popular culture and application of oral language. it is a work with a democratic approach that is narrated by depending on free-thinking concept and avoiding dogmatism