تحلیل نشانه‌شناختی قصیده الحزن صلاح عبد‌الصبور بر اساس دیدگاه مایکل ریفاتر

در نشانه شناسی معاصر در حوزۀ مطالعات روایت‌شناسی اگر نام هایی چون پراپ، گریماس، تودوروف، ژنت و بارت وجود دارد، در عرصۀ شعر باید مایکل ریفاتر را یکی از نظریه‌پردازان روشمند دانست. ریفاتر در سیر اندیشه ها و نظریه هایش از «سبک‌شناسی ساختاری» به‌سوی نشانه‌شناسی شعر و تولید متن روی می آورد و در این راستا نشانه ها و عناصر ایجادکنندۀ ادبیت متن شعری را ارائه می دهد. در نظریۀ ریفاتر دو شیوۀ خوانش مطرح است: خوانش اکتشافی یا خطی و خوانش نشانه شناختی یا پس‌نگر که خواننده از طریق آن ها، پس از بررسی عناصر ادبیت متن یعنی نادستوری ها (دستورگریزی)، منظومه‌های توصیفی، انباشت ها (ترادف ها) و هیپوگرام (تصویر کلیشه ای که از طریق کل شعر در ذهن خواننده القا می شود)، به ماتریس یا شبکۀ شعر دست می یابد که همان گزارۀ بنیادی شعر است و اسباب وحدت را فراهم می‌کند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، پس از خوانش اکتشافی و خوانش نشانه شناختی قصیده الحزن به این نتیجه رسیدیم که عناصر نشانه‌شناختی بر مبنای دیدگاه ریفاتر، در خوانش سطح نشانه‌شناختی قصیده الحزن عبدالصبور به‌خوبی می‌تواند ایفای نقش‌کند؛ قصیده الحزن از ‌لحاظ واژگانی و نحوی نا‌دستوری‌های اندکی دارد، ولی ازلحاظ معنایی نادستوری های زیادی دارد که از‌طریق تشبیه، استعاره و کنایه خود‌نمایی می‌کنند. از سوی دیگر منظومه‌های توصیفی، انباشت ها، هیپوگرام و نهایتاً ماتریس متن، همگی در کنار هم موضوعات کلیدی شعر را به‌تصویر می‌کشند و وحدت شعری را محقق‌می‌سازند

semiotic analysis of qasidtol hozn by salah abdel- saboor according to michael riffaterre theory

in contemporary semiotics, if there are such names as propp, grimas, todorov, genet, and barthes in the field of narratological studies, michael riffattere should be considered one of the methodical theorists in the field of poetry. in the course of his ideas and theories, turns from riffaterre structural stylistics to the semiotics of poetry and text production, and in this regard, he presents the signs and elements that create the literature of poetic text. in riffaterre theory, there are two ways of reading: exploratory or linear reading and semiotic or retrospective reading which the reader, after examining the elements of text literature, namely inaccuracies, descriptive systems, accumulations (synonyms) and hypograms (the stereotyped image that is induced in the mind of the reader through the whole poem), achieves the matrix or network of poetry, which is the basic proposition of the poem and provides means of unity. in this article, after exploratory and semiotic reading of the ode of sorrow, we came to the conclusion that the semiotic elements based on riffaterre’s point of view can play a good role in reading the semiotic level of the ode of sorrow abdel-saboor; the poem’s mourning has few instructions in terms of vocabulary and syntax, but in terms of meaning it has many instructions that show themselves through simile, metaphor and irony. on the other hand, descriptive systems, accumulations, hypograms, and finally text matrices all together illustrate the key themes of poetry and achieve poetic unity