بررسی جلوه‌های ادبیات کارناوال گرای باختینی در رمان لعبه النسیان

کارناوال، کانون پویای روحیه جدال گری شادمانه و آزادیخواهی هنجار شکن مردمی، همواره در رویارویی با مطلق اندیشی های اقتدارگران و هرگونه موقعیت محدودیت آفرین، خودنمایی می کند. بازنمود ادبیاتیِ مولفه های سنت کارناوالی و روحیه ممنوعیت ستیز جشنواره های مردمی، بعدها در ادبیاتِ کارناوال گرا -به مثابه شاخه ای از نظریه گفتگومندی باختین- در قالب فنون چندی چون پارودی، نسبیت و تقابل های دوگانی، تاج گذاری و تاج برداری، زبان کوچه‌بازاری، مضامین مرگ، نقاب و دیوانگی و انگاره ضیافت متجلی گشت که هر یک پاسخ کارناوالی شده ای در مقابل روحیه تک سویه نگری و خودبسنده انگاری بود. پروژه روایت پژوهی باختین، کارناوال گرایی را با تاکید بر شیوه تفحصگرانه این اندیشه در باورهای بر سازنده کارناوال، کلیدواژه تحولات رمان مدرن برمی شمرد که قابلیت بازشناسی راهبردهای آثار کارناوال گرا در عینیت بخشی به گرایش آزادی خواهی جزمیت ستیز را فراهم می آورد. از این‌رو با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با داده کاوی کتابخانه ای، با رصد نمونه های کارناوال گرایی رمان «لعبه النسیان» در قالب مولفه های مذکور، می کوشیم دستاوردهای «محمد براده» نویسنده مراکشی (1938) را در گفتگومندسازی و ترویج روح دموکراسی چندآوایی در رمان نویسی نوین عرب بازکاویم. مطالعه این رمان از منظر کارناوال گرایی حاکی است: براده، با شیوه های متناسب هر یک از مولفه‌ها همچون: قدسیت زدایی، منحط سازی مفاهیم متعالی شمرده، وارونگی و جایگزینی نوسانگرانه دوگانی ها، گستاخی اقتدارستیز، ابطال پندارِ کمال و مبناهای از پیش رسمیت یافته حاکمان و الغاء موقتی عرف ها، نگاه ها، باورها و مرزهای ازپیش خوانده؛ هنجارهای سلسله مراتبی برساخته و مناسبات پایگاهی، قوانین و تابوهای ظاهراً نقض ناپذیر را باژگونه کرده و با تاکید بر چندقطبی گرایی، به ایده تکثرگرایی مرکزیت زدوده و مصادیق آن چون گفتمان های طردشده و اندیشه طبقات به حاشیه رانده، دگربار مرکزیت بخشیده و مخاطب را در سایه فرهنگ آزادی خواهی، به مقام سوژگی و درک چندآوابودگی هستی رسانده و نهایتا لعبه النسیان را به نمونه موفق ادبیات کارناوال گرای جهانی با نکهتی محلی بدل کرده است

manifestations of bakhtin carniavalesque literature in the novel the game of forgetting

carnival, the dynamic center of joyful spirit of debate and libertarianism of people, always shows power in the face of the absolute thoughts, with its solubilization and making solutions. literary representation of carnival tradition and the anti-ban spirit of folk festivals, later in the caniavalesque literature in the form of several techniques such as parody, relativity and binary opposition, crowning/uncrowning, lower urban language, the themes of death and mask, and banquet imagery were manifested, each of which was an artistic carnivalized response to the spirit of one-sidedness and self-sufficiency of the authoritarian party. bakhtin’s narratology project in the analysis of novel-tendent prose considers carniavalesque as the keyword of modern novel developments by emphasizing the exploratory method of this idea in beliefs constructed carnival. the importance of paying attention to carnivalesque literature from the perspective of bakhtin’s critical approach lies in its ability to study and re-read the strategies of these works in objectifying the liberal tendency of anti-dogmatic modern narrative discourse. relying on the method of descriptive-analytical research, by observing the examples of carnivalesque of the novel the-game-of-forgetting in the form of the above components, we try to measure the success of the moroccan mohamed berrada in dialogizing his work and promoting the spirit of polyphonic democracy in arabic novel writing. the study of the novel from the perspective of carnivalesque literature indicated that: berrada, with methods appropriate to each of the components such as: desecration, degenerating the transcendent enumerated concepts, inversion and replacement of oppositions, refutation of perfectionism and pre-recognized bases of rulers; it overturns hierarchical norms and seemingly inviolable rank-oriented relations, and by emphasizing multipolarism, will centralize rejected discourses once again. it’ll leads the audience to the status of subjectivity and knowing the state of polyphonic nature of the universe, in the shadow of democracy, and has ultimately made his novel a successful example of global carnivalesque literature with a local twist.