بررسی بازنمود ایدئولوژی در گفتمان شعری «الارض و الجرح الذی لا‌ینفتح» امل دنقل بر اساس مربع ایدئولوژیک ون‌دایک

زبان در تمام عرصه‌های زندگی جوامع بشری نمود دارد و از دیرباز در تمام سطوح زندگی بشر سامان دهندۀ روابط میان انسان ها و زیربنای شکل‌گیری مناسبات، منعکس‌کنندۀ باور، دیدگاه و تجربیات میان انسان ها بوده است. تحلیل انتقادی گفتمان که در بستر اندیشه های جامعه شناسی تکوین یافته، رویکردی اجتماعی به زبان دارد و به بررسی سازوکارهای آن از خلال بافت سیاسی و اجتماعی می پردازد و در پی آشکارسازی روابط پنهان اجتماعی است. جستار پیش‌رو با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و در نظر گرفتن نظریۀ اجتماعی- شناختی ون‌دایک به گفتمان کاوی قصیدۀ «الارض والجرح الذی لاینفتح» امل دنقل- شاعر ملتزم به جامعۀ عرب -پرداخته لذا این پژوهش با کاربست ارکان مربع ایدئولوژیک، قصیده را گفتمانی سیاسی- اجتماعی در نظر می گیرد و آن را سازه ای اجتماعی می پندارد و به دنبال کشف نابرابر اجتماعی و ویژگی های منفی گفتمان مسلط در راستای بازتعریف معانی و اقناع مخاطب و تبیین ایدئولوژی شاعر است. از این‌رو گفتمان شعری را نوعی کنش می داند که به‌طور اجتماعی شکل‌گرفته است و به جای آنکه آن را نوعی هماهنگی آرمانی و زیبایی‌شناختی بداند آن را نمونه ای از نهاد ادبی متغیری پنداشته که به‌واسطه واژگان نشان‌دار، شاخص گذاری، ساخت های نحوی، کاربردهای بلاغی اعم از استعاره و مجاز و...به قطبیت سازی دست‌زده و هژمونی گفتمان مسلط را درهم می شکند و با این کار توزیع نابرابر قدرت در جامعه کنونی را بازمی‌تاباند و به چالش می کشد و در نتیجه مشخص گردید که شاعر در این قصیده، بیشتر تکیه‌بر غیریت‌سازی می‌کند تا چهرۀ اسرائیل و سایر استعمار‌گران و دشمنان داخلی (حاکم عربی) را به مردم جامعه‌اش بنمایاند و ایدئولوژی مبارزه را در ذهن مخاطب نهادینه کند و در تلاش است مخاطب را معطوف به واقعیت و جهانی که هست کند نه دنیایی که شاعر می‌خواهد بسازد پس این سروده همزاد یا معادل رمزآلودی است برای حوادثی که در این زمان رخ‌داده است

investigating the representation of ideology in poetic discourse al-arz ,va al-jorh alazi la yonfatah by amal donghol based on the van dijke’s ideology square

language is present in all areas of human societies and has long been the organizer of human relations at all levels of human life and the basis for the formation of relationships, reflecting the beliefs, views and experiences of human beings. critical discourse analysis, which developed in the context of sociological ideas, has a social approach to language. the present article, based on van dijk’s socio-cognitive analysis discourse method, deals with the discourse of exploring the poemal-arz,va al-jorh allazi la yonfatah by amal danqol, a poet committed to the arab society.this research uses ideological square elements, a satisfied discourse ode. considers social and considers it as a social structure and seeks to discover social inequality and the negative points of the dominant discourse and how to redefine the meanings and the content of the audience and explain the poet’s ideology.considers the text of the poem as a socio-political discourse and considers it as a social structure that creates its own discourse through the superstructure elements of language and attention to the context of the dominant discourse in society. redefining the meanings and contentment of the audience and explaining the ideology. he considers the literary work as a kind of action that is socially formed and instead of considering it as a kind of ideal and aesthetic harmony, he considers it as an example of a variable literary institution which is marked by words, indexing, syntactic constructions, rhetorical applications including metaphor and metaphor, engages in polarization and breaks the hegemony of the dominant discourse, thereby reflecting the unequal distribution of power in current society. as a result, it became clear that in this poem, the poet relies more on alienation to show the face of israel and other colonialists and internal enemies (the arab ruler) to the people of his society and to institutionalize the ideology of struggle in the minds of the audience. he tries to focus the audience on the reality and the world that exists, not the world that the poet wants to create