خوانش انتقادی تقابل های پسا استعماری در رمان «الربیع و الخریف» اثر حنا مینه (با نگاهی بر شرق‌شناسی ادوارد سعید)

نقد پسا استعماری با بررسی رابطۀ تقابلی استعمارگر و استعمار زده، به واکاوی شیوه های تاثیر امپریالیسم بر ادبیات می پردازد. مهم ترین ویژگی این رویکرد، نقد و تغییر اندیشه های استعماری است، و منتقدان پسا استعماری در تلاش اند که به خوانش یک‌جانبه گفتمان استعماری پایان دهند. یکی از ارکان اصلی نقد پسا استعماری، کتاب شرق شناسی «ادوارد سعید» است که به وضعیت استعمار زده و عملکرد استعمارگر از منظری متفاوت می پردازد. سعید معتقد است که شرق شناسان به جای بررسی خود واقعی شرق، تصویری تقلیل یافته و جعلی از آن ارائه می دهند. بدین ترتیب او در قالب یک شرق شناسی وارونه، این الگوبرداری غلط را تغییر داده و شرق را به گونه ای دیگر معرفی می کند. «حنا مینه» رمان نویس سوری، در بیشتر آثار خود رویکردی سیاسی داشته و محور اصلی آثار او مبارزه با استعمار و پیامدهای آن است. او رمان الربیع و الخریف را در همین راستا به رشتۀ تحریر درآورده است. حنا مینه در این اثر چندلایه، پس از توصیف چالش های زندگی در غرب برای مهاجران شرقی، و به‌ویژه در بعد فرهنگی، از منظر یک استعمار زده به بازخوانی مناسبات میان مهاجر استعمار زده و استعمارگر می پردازد و گفتمان استعماری را به چالش می کشد. پژوهش حاضر می کوشد تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مولفه های تقابلی نقد پسا استعماری نظیر شرق و غرب، خود و دیگری، مرد شرقی و زن غربی و در نهایت فرادست و فرودست را در رمان مذکور، بر اساس نقطه نظرات ادوارد سعید واکاوی نماید. نتایج این پژوهش حاکی از نقش محوری تقابل شرق/غرب و مولفۀ جنسیت در این اثر و تلاش های نشات ‌گرفته از انتقادات جدی حنا مینه بر هژمونی غرب، در جهت بازبینی و وارونه سازی انگاره های تقابلی در شرق شناسی غربی است.

critical studying of postcolonial contrasts in the novel al-rabie wa al-kharif written by hanna mine (with look at edward said’s orientalism)

postcolonial critique examines the methods of imperialism’s influence on literature by examining the relationship between the colonizer and the colonized, and has attracted the attention of thinkers in the field of cultural studies. the most important feature of this approach is the critique and change of colonial ideas, and postcolonial critics seek to end the one-sided reading of colonial discourse. one of the main pillars of postcolonial critique is edward saeed’s book orientalism, which deals with the state of colonialism and the colonial performance from a different perspective. saeed believes that orientalists, instead of examining the real self of the east, present a reduced and fake image of it. thus, in the form of an inverted orientalism, he changes this erroneous modeling and introduces the east in a different way. syrian novelist hanna mine, has taken a political approach in most of his works and the main pivot of his works is the fight against colonialism and its consequences. he has written the novel al-rabie wa al-kharif in this direction. mina in this multi-layered work, after describing the challenges of living in the west for eastern immigrants, especially in the cultural dimension, from the perspective of a colonized, rereads the relationship between him and the colonizer and challenges the colonial discourse. this study tries to investigate the contrasting components of postcolonial critique such as east and west, self and other, eastern man and western woman, and superior and inferior in the mentioned novel based on the viewpoints of edward said, who is one of the most prominent theorists in this branch. the results of the work indicate the pivotal role of the gender component in al-rabie wa al-kharif and the efforts originated from hanna mine’s serious criticisms of western hegemony to reverse confrontation ideas in western orientalism