نشانه‌شناسی «عنوان» در شعر محمّد حلمی الریشه؛ مطالعۀ موردی: «لاتعطنی تفاحه اخری»، «رساله الی کلیم اللّه» و «ابابیل»

نشانه‌شناسی ادبی، به‌عنوان دانشی نوین در عصر حاضر، با استفاده از همنشینی واژگان و چیدمان خاصّ کلمات، در پی رمز گشایی و کشف نشانه های متن است. عنوان متن، از رمزگان ‌های مهم نشانه ‌شناسی و به‌منزلۀ پیشخوان متن است که می‌تواند ارتباطی مهم با متن اصلی داشته باشد و خواننده را به کشف مفاهیم ذهنی نویسنده راهنمایی کند؛ از این‌رو، می‌توان گفت که عنوان، نقش مهمّی در رمز‌گشایی متن دارد. محمّد حلمی الریشه (1985م)، در زمرۀ شاعرانی است که غالباً با استفاده از نمادها و نشانه ها، رسالت شعری خویش را به مخاطب القاء می کند. وی به‌ عنوان، به‌مثابۀ کلید ورود به متن، اهتمام ویژه داشته است و عنوان در همان ابتدای بسیاری از قصاید وی، تلنگری در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. در این جستار به مطالعۀ موردی قصاید «لاتُعطِنی تُفاحهً اخرَی»، «ابابیل» و «رِسالهٌ الَی کلیم الله» پرداخته می‌شود. از آنجا که عناوین این سه قصیده مبتنی بر فراخوانی داستان های قرآنی است، پژوهش حاضر بر آن است تا به واکاوی نشانه شناسانۀ عناوین این قصاید و ارتباط آنها با متن اصلی با تکیه بر بینامتنی قرآنی پرداخته، هدف شاعر را از این فراخوانی باز گو کند و کارکرد های عنوان را در متن در خلال خوانش آن بررسی کند و به کاوش عناوین در سطح ساختاری و دلالی و نقش های آن بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عناوین قصاید، بر گرفته از داستان های قرآنی و در راستای متن اصلی است که شاعر از آنها برای القای انگاره های ذهنی خویش بهره جسته است؛ دیگر اینکه عناوین، گاه ارتباطی مستقیم با متن دارند؛ یعنی از نظر معنا و لفظ برگرفته از متن هستند و گاه کارکرد آن به شیوه ای غیر مستقیم و نیازمند به تلاش مضاعف خواننده در جهت کشف این ارتباط است. همچنین عناوین مذکور، دال هایی با مدلول های خاصّ خود و دارای نقش های توصیفی و جلب‌ کننده هستند.

The Semiotics of “Title” in Mohammad Helmi alRisheh’s Poetry; Cases Studies: “La To’teni Tafahata Okhra” , “Resalatan ela Kalimollah” and “Ababil”

Literary semiotics, as a modern science at the present time, seeks to decode and discover the signs of the text by using the syntagmatic relations between words and the special arrangement of words. “Title” of text is one of the important codes of semiotics and is the showcase of text which can have an important relationship with the main text and guides the reader to discover the author’s mental concepts; hence it can be said that “title” plays an important role in decoding a text. Mohammad Helmi AlRisheh  (1985) is one of the poets who often uses symbols and signs  to convey his poetic mission to the audience.He considers “title” as a key to entering the text, and has paid special attention to it. “Title” at the beginning of many of his odes  gives a fillip to the mind of audience. in this paper, “La To’teni Tafahata Okhra” , “Resalatan ela Kalimollah” and “Ababil” will be discussed as the cases studies.Since the titles of the three poems are based on the invoking of Quranic stories, the present study aims to investigate the title of these odes from semiotic perspective and analyze their relationship with the main text based on the Quranic intertextuality.  This paper also recounts the poet’s purpose for invoking the Quranic stories and examines the functions of the title of the text during its reading and explores the titles at the structural and significational level and analyzes its functions.The findings of this research indicate that the titles of the poems have been taken from Quranic stories and is in line with the main text, which the poet has used to induce his mental schemata. Also, titles are sometimes directly related to the text; that is, in terms of meaning and sound, they have been taken from the text and sometimes their function is indirect. So the reader to discover this relationship needs more effort. Also, the mentioned titles are signifiers with their own signified and have descriptive and attractive functions.