تحلیل شخصیّت اصلی رمان ایّام معه بر اساس نظریۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو

نقد روان شناختی یکی از روش های نوین نقد ادبی است که می کوشد به آنچه در ورای اثر ادبی است، بپردازد تا پیوستگی میان هنر و هنرمند را پیدا کند. آبراهام مزلو، روان شناس آمریکایی، معتقد است که انسان طبیعتاً به رشد نیاز دارد و برای رسیدن به این رشد و کمال، نیازمند گذر از پنج مرحله از نیازهاست: نیازهای فیزیولوژیکی، نیازهای امنیتی، نیازهای اجتماعی، نیازهای احترامی و نیازهای خودشکوفایی. در حقیقت، این نیازها وسیله ای است که فرد را برای رسیدن به هدف یاری می رساند و ابتدا باید نیازهای سطح پایین تامین شود تا بتوان به سطوح بالاتر و در نهایت به خودشکوفایی رسید. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی شخصیّت اصلی رمان ایّام معه (روزهایی که با او گذشت) اثر کولیت خوری، نویسندۀ زن سوری، بر اساس نظریۀ مزلو پرداخته است. رمان مذکور تا حد زیادی بیانگر شخصیّت خوری و جامعۀ اوست؛جامعه ای که محدودیت های آن، از بزرگ‌ترین موانع رشد و تعالی زنان است. با وجود این، بسیاری از آنان برای خودشکوفایی و خلاقیّت، در برابر این موانع، مقاومت و تلاش خود را برای نیل به کمال، بیشتر می کنند. نتایج پژوهش، نشان از آن دارد که این رمان، با شاخصه های مطرح‌شده از سوی مزلو برای خودشکوفایی هم خوانی دارد. بسیاری از زنان و دختران به‌خاطر موانعی چون سنت ها و آداب و رسوم نادرست حاکم، زمینه ای برای رشد و شکوفایی و پرورش استعدادهای خود نمی یابند. بارزترین نیاز شخصیّت اصلی رمان، وجود یک حامی است که بتواند موانع رشد او را بردارد و آرزوهایش را محقّق کند. او علی رغم اینکه تمامی مولفه‌های خودشکوفایی را ندارد، امّا وجود شاخصه هایی همچون مقاومت در برابر فرهنگ پذیری، مسئله مداری و پذیرش خود و دیگران، خلاقیت و سادگی و طبیعی‌بودن در او نشان از خودشکوفایی دارد. وی برای دستیابی به نیازهای سطح چهارم و پنجم هرم مزلو تلاش می کند و در این راه، ضمن مقاومت در برابر فرهنگ غالب، با پرورش استعدادهای خود، از جمله سرودن شعر و نواختن موسیقی، به خودشکوفایی می رسد.

The Analysis of Protagonist in the Novel Ayyām Maʻah based on Abraham Maslow’s SelfActualization

The psychological criticism is one of the novel techniques in literary criticism which tries to examine what is beyond the literary work in order to find the interconnection between art and the artist. The American psychologist, Abraham Maslow, believes that human beings need to grow, and to achieve this growth and development, they need to fulfill five steps of requirements including physiological, security, social, esteem and selfactualization needs. In fact, these needs help the individual accomplish the ultimate goal and first, lower level needs must be satisfied so that the person can reach higher levels and finally selfactualization. In this regard, the present research, through the descriptiveanalytical approach, examines the protagonist of the novel Ayyām maʻah by Colette Khoury, the Syrian author based on Maslow’s theory. The novel is mostly indicative of Koury’s character and her society whose restrictions are the biggest obstacles to the growth and excellence of the women. Despite the obstacles, most of the women are trying harder to resist them in order to reach perfection for creativity and selfactualization. The results of this study indicate that the aforesaid novel matches the indices mentioned by Maslow for selfactualization. Most women and girls do not have the chance to develop and nurture their talents and capacity because of obstacles like irrational customs and traditions. The most obvious need of the protagonist is the presence of a supporter who can remove the obstacles to her growth and grant her wishes. Although she does not have all selfactualization components, having characteristics such as resistance to acculturation, problemcenteredness, acceptance of herself and others, creativity, simplicity, and being natural is a sign of selfactualization. She tries to reach the requirements in steps 4 and 5 of Maslow’s pyramid, and on this way, along with the resistance to the dominant culture, she reaches selfactualization by developing her talents like composing poems and playing music.