همسنجی خوانش سمیح القاسم و ادونیس با اسطوره یونانی اولیس

یکی از مشخصه های اصلی شعر معاصر عربی این است که در بیان مفاهیم جمعی و در ترسیم ناهمگونی های سیاسی و اجتماعی از اسطوره بهره می گیرد. اساطیر یونانی، یکی از اجتماع‌پذیرترین اسطوره هاست؛ از همین رو از سوی شاعران معاصر مورد اقبال فراوان قرار گرفته است. یکی از این اسطوره ها، اسطوره اولیس است که در نزد شاعران برجسته شعر معاصر عربی جایگاه ویژه ای یافته است. از جمله این شاعران می توان به سمیح القاسم شاعر معاصر فلسطین (1939-2014) و ادونیس شاعر معاصر سوریه (1930) اشاره نمود. در پرتو توجه ویژه دو شاعر یاد شده به اسطوره اولیس و نقش محوری آن اسطوره در شیوه القای مفاهیم مورد نظر، پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه توصیفی-تحلیلی در گام اول، خوانش سمیح القاسم و در گام دوم، خوانش ادونیس از اسطوره اولیس را به صورت جداگانه با بُعد کهن آن مورد تحلیل و همسنجی قرار دهد و رویکرد هریک از شاعران را با اصل اسطوره یونانی اولیس بسنجد. در بخش نتیجه نیز ضمن توجه به اصل اسطوره، خوانش دو شاعر از اسطوره یادشده نسبت به یکدیگر مورد همسنجی قرار گرفته است. اهمیت و ضرورت تحقیق در این امر نهفته است که انجام چنین پژوهش هایی به کشف دغدغه های شاعران می انجامد و در پی آن می توان به فهم دقیق تر و مناسب تری از شعر معاصر عربی دست یافت. از همسنجی و تحلیل متن اسطوره ای دو شاعر چنین استنباط می شود که هریک از این شاعران توانسته اند با الهام گیری از این روایت اسطوره ای، به اسطوره‌سازی روی آورند و از رهگذر آشنایی زدایی و حمل تجربه جدید بر آن، ادیبانه تر اوضاع نابه‌سامان و ناهمگون زندگی فردی و اجتماعی خود را به تصویر بکشند و آن را فرادید مخاطب قرار دهند. تلاش برای دستیابی به هویت از دست رفته، ابراز وفاداری به پنه لوپه معاصر، امید به رستاخیزی نوین و تاکید بر ضرورت تغییر و تحول در جامعه عربی از مهم ترین محورهای مورد بحث این دو شاعر بوده است.

A Comparison between Samih alQasim and Adonis’s Readings of the Greek Myth of Ulysses

One of the main features of contemporary Arabic poetry is its use of mythology to express social concepts and depict sociopolitical heterogeneity. Greek mythology is one of the best vehicles for this purpose; that is why it is frequently used by contemporary poets. One of such myths is Ulysses which holds a prominent status among outstanding contemporary Arab poets. Samih alQasim (19392014), the contemporary Palestinian poet, and Adonis (1930 ), the contemporary Syrian poet, are among them. In light of the attention of the abovementioned poets given to Ulysses and its central role in conveying desired concepts, this paper aims to study their reading of Ulysses; first, Samih alQasim’s, and then, Adonis’ are separately analyzed and compared to Ulysses with its ancient aspect, and then their approach toward the original Greek myth is evaluated. In conclusion, while paying attention to the original myth, the reading of the abovementioned poets of the myth will be compared to each other. The importance of such research lies in its discovery of the main concerns of these poets which consequently leads to a more accurate and more appropriate understanding of contemporary Arabic poetry. By comparing and analyzing the text of these poems, it can be argued that both poets, under the influence of the Greek myth and inspired by its mythological narrative, turn toward mythologization. Through defamiliarization and introducing novel experiences to the narrative, they depict the heterogeneous status of their individual and social lives in a literary style and offer it to the reader. The most important topics discussed by the two poets include an endeavor to achieve a lost identity, offering loyalty to contemporary Penelope, a hope for resurrection, and finally an emphasis on the need for change and evolution in the Arab society.