بررسی سبک‌شناختی لایه‌ای سازه‌های گفتمان‌مدار در شعر امل دنقل (مطالعۀ موردی قصیدۀ «مقابله خاصه مع ابن نوح»)

زبان به مثابه فرایندی اجتماعی در خدمت تولید معنا و در سطوح مختلفش دارای بار ایدئولوژیکی است و در تعامل با روابط قدرت به کار گرفته می شود. زبان شعری و آفرینش ادبی بستری مناسب جهت تحلیل های زبانی و سبکی به شمار می آید و فردیت، تجربیات و ارزش آفرینی در این حوزه از زبان به خوبی قابل اجرا است. از آنجایی که سبک‌شناسی، مطالعۀ روش‌های آفرینش معنا در ادبیات و دیگر متون از طریق زبان می باشد، کارکرد الگوهای زبان‌شناختی با رویکرد لایه‌ای روشی کارآمد در تحلیل سبکی به شمار می‌آید. این پژوهش با تکیه بر ابزارهای تحلیل انتقادی گفتمان، نشانه‌شناسی گفتمانی و مبانی نظریۀ نقش‌گرایی به بررسی سبک‌شناختی قصیدۀ «مقابله خاصه مع ابن نوح» امل دنقل می پردازد تا بیانگر این مهم باشد که شاعر این گفتمان شعری را ابزاری اجتماعی در نظر گرفته و خردلایه‌های واژگانی، نحوی و بلاغی را در ارتباط با کلان‌لایه‌‌های ایدئولوژی، قدرت و بافت موقعیت گزینش کرده و به زیرساخت‌ها نیز هویت ‌بخشیده است تا به بحران سیاسیاقتصادی حاصل از قرارداد کمپ دیوید بپردازد. شاخص‌های سبکی شعر وی (گزینش‌های واژگانی، ساختارهای نحوی نشان‌دار، شگردهای بلاغی معنامند) سازه‌های گفتمان‌مداری هستند که دارای بار ایدئولوژیکی‌اند و بر اساس مناسبات قدرت به برجسته‌سازی گفتمان خودی و حاشیه‌رانی گفتمان رقیب منجر می‌شوند. مولفه‌های سبکی دنقل بیانگر نگرش خاص وی به مسائل سیاسیاجتماعی کشورش است که از طریق گزینش واژگان به‌مثابه نشانه‌هایی اجتماعی، شاخص‌گذاری گفتمانی، وجهیت در ساختارهای نحوی، صدای دستوری متن و فرایندهای بلاغی مثل استعاره، مجاز، نماد، سخریه و تکرار نمود می‌یابد تا بیانگر ایدئولوژی مقاومت در برابر دشمنان و عدم پذیرش شرایط کنونی کشور مصر و مبازره علیه سیاست‌های حاکم وقت (انورالسادات) باشد. لذا این قصیده خوانشی سیاسی و اجتماعی است که زبان شعری اش کنشی اجتماعی می باشد  و متن قصیده، هم سازنده و هم ساخته شده از روابط اجتماعی است که شاعر با توجه به ایدئولوژی خودش و قدرت مسلط، به واسطه گزینش سبک های بیانی متفاوت به بیان باور ها و عقایدش پرداخته است.

A Stylistic Study of the DiscourseBased Constituents in Amal Donqol’s Poem “A Special Interview with Noah’s Son”

Identified as a social process, language is used for the creation of meaning and bears ideological connotations across its different layers, while it is employed through interactions with power relations. Poetic language serves as a fertile ground for linguistic and stylistic analyses. Given that stylistics is the study of methods with which meaning is created in literature and other texts through language, studying the function of linguistic patterns is an efficient method for stylistic analysis. Based on critical discourse analysis, discourse semiology, and functional linguistics, this study undertakes the stylistic analysis of Amal Donqol’s “A Special Interview with Noah’s Son.” It argues that the poet has taken up poetic discourse as a social weapon, has selected microlayers of “lexicon,” “syntax,” and “rhetoric” in association with the macrolayers of “ideology,” “power,” and “situational context,” and has personified the infrastructures, in order to tackle the politicaleconomic crisis resulting from the Camp David Accords. The stylistic indicators of his poetry (diction, marked syntactical structures, and rhetorical figures) are discourseoriented structures that bear ideological content, and according to power relations, lead to the highlighting of the discourse of the friend and the marginalization of that of the foe. Donqol’s attitude towards sociopolitical issues of his country is reflected in his stylistic features, such as choice of words as social signifiers, social indexing, modality in syntactic structures, grammatical voice of the text, along with rhetorical figures such as metaphor, allegory, symbolism, derision and repetition. And these are utilized to express the ideology of resistance against enemies and rejection of the current situation of Egypt and fighting against the policies of the then ruler, Anwar Sadat. Accordingly, this poem is a sociopolitical reading; its poetic language serves as a social action, and its text both makes and is made of social relationships, wherein the poet, considering his own ideology and that of the ruling power, portrays his beliefs by selecting different styles of expression.