بررسی و تحلیل قصیده «النازلون علی الریح» از محمد علی شمس الدین؛با تکیه بر محور جانشینی و هم‌نشینی

نظریه محورهای جانشینی وهم نشینی یکی از ابزارهای مهم مطرح در دانش معناشناسی و نقد فرمالیستی است که کارکردی ویژه در کشف معانی درونی در ساختارهای زبانی، به ویژه بررسی ادبیات معاصر و نوگرایی های ادبی مولفان آن دارد. محمد علی شمس الدین یکی از شاعران نوگرای معاصر در عرصه ادبیات مقاومت لبنان است که با خلق شیوه های نوین ارتباط میان عناصر کلام، دست به تصویر آفرینی های زیبا زده است. با توجه به پیچیدگی ها و تناسب های چند لایه در شعر شمس الدین، مقاله حاضر سعی دارد عناصر زیباشناختی در قصیده «النازلون علی الریح» را با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی استخراج نماید تا با کشف روابط معنایی نهفته در این اثر ادبی، نمادهای ابتکاری شمس الدین را کشف و میزان ارتباط آن با تاریخ ایران از یک سو، و فرهنگ اسلامی شیعی از سوی دیگر مورد واکاوی قرار دهد. نتیجه بحث نشان می دهد که شمس‌الدین با انتخاب واژگان و ترکیب و تلفیق آن ها در محورهای جانشینی و هم نشینی، تناسب های پیچیده و دلپذیری را با استفاده از ایهام تناسب، مراعات نظیر، استعاره و کنایه به وجود آورده است و برای نخستین بار و با استفاده از نمادهای تاریخ ایران، همچون زنوبیا، در کنار نمادهای ابتکاری برگرفته از فرهنگ قرآنی و حماسه کربلا، همچون ریح و ذبح، اوج در هم تنیدگی فرهنگ عربی ایرانی اسلامی را به نمایش گذاشته است.

A ParadigmaticSyntagmatic Analysis of Mohammad Ali Shams alDin’s “AlNazeloon ala alRiyh”

The theory of paradigmatic and syntagmatic axes developed by Roman Jacobson is one of the important approaches employed in semantic and formalist criticism. This theory has a unique function in discovering the internal meanings of linguistic structures and, in particular, the study of contemporary literature and the innovations of the authors of this era. Mohammad Ali Shams alDin is one of the contemporary modern poets of Lebanese resistance literature who fashioned stunning imagery by creating innovative methods of linking elements of discourse. Taking note of the complexity and multilayered concinnity of Shams alDin’s poetry, the present paper seeks to employ a descriptiveanalytic method to elicit the aesthetic elements of his ode “AlNazaloon Ala alRiyh” based on paradigmatic and syntagmatic axes. This leads to an analysis of the covert semantic relations found in this literary work, as well as to discovering the innovative symbols used in it, and to determining the extent of its relevance to Iranian history, on the one hand, and the IslamicShi’i culture on the other. The results of the discussion indicate that Shams alDin, by carefully selecting his words and combining them in paradigmatic and syntagmatic axes, has made intricate and delicate concinnities, using the literary devices of Īhām (a literary device in which the author’s words, phrases, or sentences do not have a fixed interpretation and can be interpreted in different ways), metaphor, and irony. Furthermore, he, for the first time, using the symbols of Iranian history, like Zenobia, along with the novel symbols derived from the Koranic culture and the battle of Karbala, such as wind and zabiha (the Islamic method of slaughtering halal animals), exhibited the interrelation of Arab, Iranian, and Islamic cultures. Moreover, the nature of his poetry is such that in critique and analysis of his literature, the paradigmatic and syntagmatic axes work properly and efficiently.