نقد و نظر: جستاری بر دلالت لفظ بر معنا در شعر؛ نقد و بررسی آراء ناقدان معاصر عرب

دلالت لفظ بر معنا در شعر، از سویی همچون نظام متعارف زبان بوده، هر لفظی بر معنای مدلول خود دلالت می‌کند. این باتوجه به جنبه نمادی زبان و وجه خودآگاه آن است که نقش پیام‌رسانی شعر را ممکن می‌سازد. درواقع، نظام متعارف زبان، تاحدودی کاربری ارتباطی خود را در شعر حفظ می‌کند. از سوی دیگر، با توجه به وجه ناخودآگاه شعر و غلبه ابهام بر آن، و نیز به دلیل تاثیر موسیقی، حاصل تحقق تجربۀ شعری، دایرۀ معانی شعر گسترش می‌یابد و کارکرد پیام‌رسانی آن کاهش یافته، روابط تازه‌ای میان معانی الفاظ ایجاد شده و مجموعۀ جدید معنایی شکل می گیرد که باعث افزایش توان شعر در برانگیزاندن احساس می‌گردد و تاثیر روانی آن، اصالت بیشتری می‌یابد. این روند، شعر را از ماهیت یک رسانه رسمی ارتباطی که درجهت انتقال معانی مقصود بکار گرفته شود، خارج می‌سازد، و هویتی حسی و عاطفی بدان می‌بخشد. تحقیق حاضر بر آنست تا با تبیین مختصات و ماهیت حقیقی شعر و ارائه تصویری واضح از قدرت منحصر به فرد شعر در بیان معنی همراه با برانگیزانندگی احساسات و عواطف در مخاطب که تا بالاترین حد ممکن شعر را به موسیقی نزدیک میسازد، پیراستگی هویت و پیکره شعر از تحمیل معانی و مفاهیم نامتناسب با موجودیت حقیقی شعر و فاصله ثابت آن با متون منطقی از جهت مفاهیم و نیز از جهت عدم بکارگیری شیوه بیان مستقیم به تحلیل و استنتاج ادبی بپردازد.معانی شعر درشکل مطلوب و ایده‌آل آن، بطور مستقیم قابل دریافت نیست، بلکه دریک نظام «معناگرا» ادراک شده و حاصل تامل در بافت ومتن شعر، و نیز سنخیت یافتن فضای ذهنی متلقی با محیط فکری شاعر خواهدبود. این تحقیق بر اساس تبیین و تحلیل آراء ناقدان و بررسی ابعاد و زوایای نظریات ایشان ارایه شده است.

A Study of Contemporary Arab Critics’ Views on Signification of Meaning in Poetry

The signification of meaning by terms in poetry, in a way, resembles the conventional system of language in that each term signifies its own signified meaning. This is the symbolic and conscious aspect of language which enables poetry to convey its message to the reader. In fact, language, to some extent, maintains its communicational aspect in poetry. On the other hand, due to the unconscious quality of poetry and the overcoming of ambiguity over it, and also because of the influence of music on it, the number of poetic meanings increases, its function of communication is undermined, new relationships are created between the meanings of terms, and a new semantic system is created which increases poetry’s power to stimulate sensations and makes its psychological impact more authentic. This process gives poetry an emotional identity and prevents poetry from being a formal communicational medium which merely conveys its desired meanings. The present study, which is based on the explanation and analysis of contemporary Arab critics’ opinions, aims to explain the true nature of poetry and provide a clear picture of its unique power in expressing meaning along with arousing emotions in the reader—a quality which makes poetry similar to music—in order to demonstrate that imposing meanings and concepts on the reader is in contrast with the real essence of poetry and that there is a constant divide between poetry and logical texts in terms of concepts and in that poetry refuses to make use of direct forms of expression. The meanings of poetry in its desirable and ideal form cannot be received directly; they have to be perceived in a “semantic” system and are the result of contemplation on the context of the poem as well as the correspondence of the reader’s mental space and the poet’s intellectual environment.