آمیزش مفهومیِ «مرگ» در نمونه‌هایی از شعر جاهلی؛براساس نظریه آمیختگی مفهومی با الگوی چهار فضایی فوکونیه و ترنر

تصویرسازی مفاهیم ذهنی در قالب پدیده های عینی، به ویژه تجلی مفهوم «مرگ» به صورت ملموس، در قصاید شاعران دوران جاهلی بسیار به چشم می آید. از همین رو، پژوهش حاضر، هدف خود را برآن گذاشته است تا با استناد به نظریۀ «چهار الگوی فضای ذهنی» فوکونیه و ترنر، برای پاسخ گویی به این پرسش چگونگی تصویرسازی و آفرینش آمیزه های مفهومی «مرگ» در دوران جاهلی،   به بررسی و تحلیل ابیات مرتبط با این موضوع نزد شعرای این عصر (عنتره بن شداد، زهیر بن ابی‌سلمی، امیه بن ابی‌ الصّلت و ابو ذویب هذلی) بپردازد و طبق اصول نظریۀ معناشناسی شناختی مذکور، میزان خیال‌برانگیزی آنها را از نظر زبان‌شناسی، مورد ارزیابی قرار دهد. نتائج به دست آمده بیانگر آن است که برخی مفاهیم آفریده‌شده در ابیات، به یک الگوی آمیختگی، محدود نمی شود؛ بلکه نیازمند الگوهای آمیزشی بیشتری است. این امر به ذهن شاعر بازمی‌گردد که با انتخاب واژگان و چنینش آن، تصاویر متعّددی را از یک ترکیب می‌آفریند و آمیزه مفهومیِ نوینی را سبب می‌شود. شبکه های معنایی به دست آمده در ابیات منتخب منحصر به شبکه تک حوزه ای (استعاره مفهومی) در دو حالت با میزان خلاقیت متوسط و شبکه دوحوزه ای در چهار حالت، باداشتن بیشترین میزان خیال پردازی، شد. آمیختگی مفاهیم ذهنی در شبکه های معناشناختی پیشرفته، گواه از ذهن خلاق شاعر جاهلی دارد که با مددجستن از محیط پیرامون خویش توانسته است فضای پویا و تازه ای را میان واژگان ایجاد کند. باتوجه به پایه بررسی های زبان شناسی شناختی، چیدمان واژگان و آمیزش آن در تراکیب، توانایی شاعر را به عرصۀ نمایش می‌گذارد،و کاربست آمیزه های مفهومی، این امکان را به خواننده می دهد تا با نگاهی نو مولفه های شناختی را در اشعار جاهلی دریابد و به دنبال آن خوانش گسترده تری از مفاهیم مطرح شده داشته باشد.

A Study of the Conceptual Blending of Death in the Poetry of the Age of Ignorance Based on Gilles Fauconnier and Mark Turner’s Model of Four Mental Spaces

The concrete portrayal of abstract concepts (especially the concept of “death”) is very evident in the poetry of the Age of Ignorance. Therefore, the aim of this study is to explore the manner of portrayal and creation of conceptual blending of “death” in this age. In order to explore this subject, we have employed the “four mental spaces” model developed by Gilles Fauconnier and Mark Turner to study a selection of poems written during the Age of Ignorance (The selection includes poems of Antarah ibn Shaddad, Zahayr ibn Abi Salma, Umayya ibn Abi alSalt, Abu Zueyb Hozalli.). Then, we have provided a linguistic evaluation of their image/thoughtevoking boundaries based on the principles of cognitive semantic theory. The results of the study indicate that some of the created concepts in these poems are not limited to one blending and require more blending models. This is explained by the poet’s mind and its ability to choose words and arrange them in a way that a new conceptual blending is created and, as a result, multiple images are evoked in the mind. The semantic networks of these poems are a singlescope network (conceptual metaphor) of two states with average creativity and a doublescope network of four states with maximum creativity. The blending of subjective concepts in the advanced semantic networks indicates the creativity of the poets of the Age of Ignorance, who, inspired by their surroundings, had managed to create a new dynamic space between words. Based on the studies of cognitive linguistics, the arrangement of words and their blending in compounds demonstrate the poets’ abilities in this field. Also, the pragmatics of conceptual blending enables the readers to view the cognitive components of the poetry of the Age of Ignorance in a new light and, subsequently, their perception of these concepts is widened.