نقش عناصر پیرامتنی در توسعه دریافت و فهم متن مثنوی

پیرامتن‌ها آستانه‌های ورود به جهان متن‌اند و از این رو در زمرۀ شاخص‌های کلیدی فهم و دریافت متن به شمار می‌روند.به عقیده ما، عناصر پیرامتنی کتاب مثنوی معنوی دربرگیرنده، تداوم‌بخش و تکمیل‌کننده متن کانونی‌ مثنوی محسوب می شوند. این عناصر به خوبی از عهده ایفای مسلّم‌ترین نقش پیرامتن یعنی تحقّق و تکمیل معنای متن اصلی برآمده‌اند. عناصر پیرامتنی مثنوی معنوی، آشکارا در جهت سامان دادن به ساختار و کلیّت روایت و ایجاد همپیوندی و تناسب بین دیگر اجزای متن پریشان‌نمای آن به کار گرفته شده‌اند. در واقع حضور پیرامتن‌ها در کتاب مثنوی، نوعی مکانیسم جبران برای گسسته‌واری روساختی متن آن به شمار می‌رود. از سوی دیگر این عناصر پیرامتنی عرصۀ تحقق گفت‌و‌گویی راستین میان مولف و مخاطب و نشانۀ روشنی از عنایت مولانا به نقش چشمگیر مخاطب در معناآفرینی متن است. بنابراین مجموعۀ این عناصر پیرامتنی نه تنها در دریافت و فهم متن مثنوی تاثیر قابل اعتنایی دارند، بلکه عموماً در فرایند معناسازی و مشارکت فعال خواننده، نقش برجسته ای پیدا می کنند.     مقاله حاضر در پرتو بررسی عناصر پیرامتنی این کتابنظیر دیباچه‌ها، عناوین منثور و پیش‌گویه مثنوی، کارکردهای متصوّر برای به کارگیری پیرامتن توسط مولانا را مورد مطالعه قرار می دهد.