ارزیابی حقوقی تضمین ‏های قانونی راجع به نظارت قضایی بر تعقیب و تحقیق در ایران و سوریه

کوتاهی یا غفلت قانو ن‏گذار در لحاظ تضمین ‏های قانونی به‏ عنوان گام‏های بنیادین نظارت قضایی مطلوب، به ضعف نظارت قضایی، کاهش کیفیت نظارت و نقض حقوق و آزادی‏های فردی منجر می‏شود. دستیابی به تضمین‏های قانونی بنیادین راجع به نظارت بر تعقیب و تحقیق از زبان و تجربة خودِ متولیان تعقیب و تحقیق، امکان‏پذیر است؛ زیرا این افراد بیشتر با مسئلة نظارت سروکار دارند و نسبت به آن آگاه‏ترند. نگارندگان این پژوهش به روش تجربی (کیفی)، ضمن بهره‏گیری از ابزار مصاحبة عمیق و تحلیل اسناد و مدارک، صرفاً با تدقیق بر تضمین‏های قانونی بنیادین جهت ارتقا و تقویت نظارت قضایی به اقدام‏های متولیان امر تعقیب و تحقیق موجود در ایران و سوریه می‏پردازند. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که «تقویت تضمین‏های قانونی نظارتِ پیش‏بینی‏شده در قانون اساسی و قوانین کیفری دیگر بر قرارهای مرحلة پیش‏دادرسی کیفری متعارض با حقوق و آزادی‏های فردی چگونه امکان‏پذیر است؟». فرضیة پژوهش نیز آن است که نهاد نظارت قضایی در ایران و سوریه نیاز به‏ کاربست و رعایت مجموعه‏ای از تضمین‏های قانونی در مسئلة نظارت دارد. یافته‏های پژوهش حاکی از ضرورت به‏کارگیری دسته‏ای از تضمین‏های قانونی از سوی قانون‏گذار ایران و سوریه در نظارت قضایی بر اقدام‏های تحقیقی و تعقیبی است و این تضمین‏ها عبارت‏اند از: پیش‏بینی قانونیِ نظارت قضایی بر تحقیقات اولیه (کشف جرم) به‏ویژه ضابطان دادگستری، رعایت تفکیک مقام تعقیب از تحقیق، تعیین موقعیت دادسرا از حیث قضایی یا اجرایی، تصدیق و شناساییِ نقش نهادهای مردمی در نظارت بر تعقیب و تحقیق، پیش‏بینی نظارت قضایی پیشینی خودکار بر تعقیب و تحقیق، تبیین معیار عینی و کیفی برای نظارت بر قرارهای خلاف حقوق و آزادی‏های فردی و نظارت مطلق بر تصمیم‏های دادسرا.

legal assessment of legal guarantees regarding judicial oversight of prosecution and investigation in iran and syria

the failure or neglect of the legislature in terms of legal guarantees as the fundamental steps of favorable judicial supervision leads to weak judicial supervision, decreased quality of supervision, and violation of individual rights and freedoms. it is possible to obtain fundamental legal guarantees regarding the supervision of prosecution and investigation from the language and experience of the prosecution and investigation officials themselves because they deal more with the issue of supervision and are more aware of this issue. the present study focuses on the experimental (qualitative) method while using the tools of in-depth interview and document analysis, simply by examining the fundamental legal guarantees to promote and strengthen judicial oversight of the actions of the prosecution and investigation authorities in iran and syria. the fundamental question of the research is, “how is it possible to strengthen the legal guarantees of the supervision provided for in the constitution and other criminal laws on the preliminary criminal proceedings that are contrary to individual rights and freedoms?” the research hypothesizes that the institution of judicial supervision in iran and syria needs to apply and comply with a set of legal guarantees in the matter of supervision. the findings of the research indicate the necessity of applying some of the legal guarantees by the legislator in the judicial supervision of investigative and prosecution measures in the criminal justice system of iran and syria, and these legal guarantees include the legal provision of judicial supervision over preliminary investigations (detection of crimes), especially judicial officers, respecting the separation of prosecution from the investigation, determining the position of the prosecutor’s office in terms of judicial or executive, acknowledging and identifying the role of public institutions in monitoring prosecution and investigation, predicting automatic prior judicial supervision of prosecution and investigation, explaining the objective and qualitative criteria. it is for monitoring the decisions against the rights and freedoms of people and absolute supervision of the decisions of the prosecutor's office.