بررسی تطبیقی نحوۀ نظارت شرعی بر قوانین در کشورهای اسلامی (اندونزی، مالزی، مصر، عربستان، پاکستان و ایران)

یکی از ضوابط شناسایی میزان پایبندی کشورهای اسلامی به دین، میزان تعهد حاکمیت آنها در تصویب قوانین اسلامی و نحوۀ نظارت بر آن است. سوال پژوهش حاضر این است که در نظام حقوقی کشورهای اسلامی به ‌منظور تطبیق قوانین با شریعت اسلام چه روشی پیش‌بینی و در این مسیر برای حل تعارض آرای فقها چه شیوه‌ای اندیشیده شده است. به این ‌منظور در پژوهش حاضر نظام حقوقی شش کشور اسلامی (اندونزی، مالزی، مصر، عربستان، پاکستان و ایران) مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به این نتیجه دست یافته که رویکرد حاکمان کشورها تعیین‌کنندۀ نحوۀ نظارت شرعی آنها است؛ چنان‌که کشور اندونزی با رویکردی نیمه‌سکولار کمترین تعهد را در نظارت شرعی بر قوانین دارد. در کشورهای مصر و مالزی نیز با وجود گرایش‌های سکولاریستی، تعهدی بینابینی در حفظ منافع گروههای دینی و سکولار وجود دارد و نظارت شرعی حداقلی مشاهده می‌شود. اما عربستان که ادعای حاکمیت کامل اسلام را در کشور خود دارد و تمامی قوانین آن برگرفته از اسلام است، راهکار ویژه‌ای برای نظارت شرعی درنظر نگرفته است. در میان شش کشور، پاکستان و جمهوری اسلامی ایران با نظارت پیشینی بر تصویب قوانین و ارزیابی مطابقت آنها با شرع، در رتبۀ متعهدان به شریعت قرار می‌گیرند.

comparative study of the method of sharia monitoring over laws in islamic countries (indonesia, malaysia, egypt, saudi arabia, pakistan, and iran)

a criterion for identifying the level of islamic countries’ adherence to religion is the level of commitment of their governments to approving islamic laws and how to monitor them. the question of the current research is that in the legal system of islamic countries, what method has been envisaged to adapt the laws to the islamic sharia, and in this direction, what method has been thought of to resolve the conflict of the opinions of the jurists? for this purpose, in this research, the legal system of six islamic countries (indonesia, malaysia, egypt, saudi arabia, pakistan, and iran) has been examined. this research, using the descriptive-analytical method and relying on library sources, concluded that the approach of the rulers of the countries determines the way of sharia supervision; as in indonesia, with a semi-secularist approach, it has the least commitment to shariah monitoring of laws. in the countries of egypt and malaysia, despite secularist tendencies, there is an intermediate commitment to protect the interests of religious and secular groups, and minimal sharia supervision is observed. saudi arabia, claims the complete sovereignty of islam in its country, and all its laws are derived from islam, but has not considered a special solution for sharia supervision. among the six countries, pakistan and the islamic republic of iran are ranked among those committed to sharia by previously monitoring the approval of laws and evaluating their compliance with sharia.