معیار و ضابطۀ سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی ایران و فرانسه

سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی ممنوع است و اشخاص نمی‌توانند از حقوق خود سوءاستفاده کنند؛ از این رو، ممنوعیت سوءاستفاده از حق به‌عنوان یک اصل حقوقی در دادرسی مدنی پذیرفته شده است. اما سوال مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که ضابطه و معیار سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی چیست؛ به این معنا که چه استفاده‌ای از حق، غیرمُجاز و مشمول سوءاستفاده از حق خواهد بود. هدف این پژوهش، پاسخ به همین پرسش است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که با توجه به تبصرۀ مادۀ 109 و مواد 133، 139 و 515 قانون آیین دادرسی مدنی و همچنین توجه به مبانی سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی (هدف دادرسی، نظم عمومی و نقش اخلاق)، اِعمال حق در دادرسی مدنی ایران با انگیزه‌ای غیر از دادخواهی و دفاع از خود، سوءاستفاده از حق و غیرمجاز است. در حقوق فرانسه نیز اگرچه طبق قاعدۀ قدیمی، سوءنیت در اعمال حق موجب سوءاستفاده از حق است، اما با گذشت زمان، دیوان عالی فرانسه به نظریۀ تقصیر نیز گرایش پیدا کرده و گفته شده است نمی‌توان ضابطه‌ای واحد برای سوءاستفاده از حق در دادرسی مدنی درنظر گرفت.

the measures of abuse of rights in iranian and french civil proceedings

the prohibition of abuse of rights in civil proceedings is well established, and individuals are not permitted to abuse their rights. consequently, the prohibition of the abuse of rights is acknowledged as a legal principle in civil proceedings. however, a significant question arises: what constitutes the measure for the abuse of rights in civil proceedings? specifically, what use of right is deemed illicit and classified as an abuse of right? this study aims at answering this question. the findings of this research indicate that according to the provision of article 109 and articles 133, 139, and 515 of the civil procedure code, as well as the principles of abuse of rights in civil proceedings (purpose of proceedings, public order, and the role of ethics), the use of rights for motives other than pleading for justice and self-defense is deemed an abuse of rights and is illegal in the iranian civil proceedings. in french law, according to an old legal maxim, malice in the exercise of a right results in the abuse of a right. the french supreme court has leant towards the fault theory over time. scholars have argued that a single rule cannot be considered for the abuse of rights in civil proceedings.