تحلیل تطبیقی نظریۀ جایگزینی فراقضایی متعهد متخلف در حقوق فرانسه و بلژیک و امکان اجرای آن در حقوق تعهدات ایران

اگر کسی انجام امری را تعهد کند و از اقدام به آن خودداری نماید، در این مقاله از او به‌عنوان متعهد متخلف یاد می‌شود (مواد 221 تا 227). شیوۀ سنتی برای الزامِ متعهد متخلف به انجام کار، توسل به قاضی دادگاه و تشکیل پرونده جهت صدور حکم قطعی و نیز تشکیل پرونده برای اجرای حکم است. ممکن است متعهد متخلف باز هم در مرحلۀ اجرای حکم از انجام کار خوددداری کند که در این فرض، با توسل به مادۀ 237 قانون مدنی و مادۀ 47 قانون اجرای احکام مدنی زیر نظر دادورز اجرا، تعهد موردنظر از طریق خود متعهدله یا دیگری انجام شده،  هزینه‌های آن از متعهد وصول خواهد شد (اقدامات پیشینی قاضی). این روش، فرسایشی و پرهزینه و زیان‌آور است. سوال پژوهش حاضر این است که آیا امکان جایگزینی فراقضاییِ متعهد متخلف از جانب متعهدله وجود دارد یا خیر؟ پاسخ آن با طرح و تبیین نظریه با عنوان جایگزینی فراقضایی متعهد متخلف در حقوق تعهدات نوین فرانسه و حقوق تعهدات بلژیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این اندیشه به متعهدله اجازه داده می‌شود بدون مراجعه به دادگاه و یا اخذ اجازه از مقام قضایی شخصاً یا از سوی شخص ثالث نسبت به انجام تعهد اقدام و سپس مخارج انجام تعهد را از متعهد مطالبه کند که از آن به «جایگزینی خارج از دادگاه» یاد می‌شود. قانون‌گذار فرانسوی در مادۀ 1222 قانون مدنی نوین فرانسه مصوب 2016، امکان جایگزینی متعهد متخلف را پیش‌بینی کرده است. با بررسی‌های انجام‌گرفته پیشنهاد می‌شود یک مادۀ قانونی بعد از مادۀ 238 قانون مدنی با این مضمون که متعهدله با شرایطی که ذیل مبحث نظریۀ جایگزینی متعهد متخلف آمده است اضافه گردد.  در هر حال با توجه به نظر موافقان اجرای نظریۀ یاد‌شده در حقوق تعهدات ایران، امکان اجرای آن در حال حاضر برای متعهدله وجود دارد.

comparative analysis of the theory of extrajudicial replacement of the oblige infringer in the law of france and belgium and the possibility of its implementation in the law of obligations in iran

the usual way to oblige the delinquent obligee to do the work is to appeal to the court judge and file a case to issue a final judgment and also file a case to execute the judgment (prior actions of the judge) and the delinquent obligee may still refrain from doing the work during the execution of the judgment. in this assumption, by resorting to article 237 of the civil law and article 47 of the law on the execution of civil judgments, under the supervision of the litigant, the obligee or another will carry out its execution and collect its costs from the obligee. this method is erosive and expensive and harmful. the research question is whether there is a possibility of extrajudicial replacement of the obligee in breach by the obligor or not? we examined the answer to the question by proposing and explaining the theory entitled extrajudicial replacement of the obligee in breach in the modern law of obligations of france and the law of obligations of belgium and while introducing the theory, the conditions and scope of its implementation were examined. in article 1222 of the new civil code of france approved in 2016, the french legislator has provided for the possibility of replacing the obligee in violation. with the conducted studies, it is possible to propose a theory and the capacity to implement it in iran’s law of obligations, and the attractiveness of implementing the replacement theory is the elimination of the erosion process or the judge’s previous actions and its high economic efficiency.